Asosiy qism Korxona ishlab chiqarish sarflari va ularning guruxlanishi. 2Mahsulot ishlab chiqarish tannarxining kalkulyatsiyasi. Tannarx pasayishini asosiy yo’llari. 4Ishlab chiqarish xarajatlari

Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari

Xarajatlar hisobi va mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usuli deganda mahsulotning haqiqiy tannarxini belgilashni va mahsulot tannarxini shakllantirish jarayoni ustidan nazorat qilish uchun zarur axborotni ta’minlaydigan, ishlab chiqarish xarajatlarini hujjatlashtirish va xisobda aks ettirish usullari majmui tushuniladi.

Mahsulot turi, uning murakkabligi, ishlab chiqarishni tashkil etish turi va xususiyatiga bog’liq xolda sanoat korxonasida mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishning quyidagi asosiy usullari qo’llaniladi: oddiy (bir bo’limli), bo’limli, buyurtmali va normativ usullar.

Oddiy usul. Sanoatning qazib chiqaruvchi tarmoqlari, elektrostantsiyalar, kimyo sanoati va qurilish materiallarining ba’zi ishlab chiqarishlari va ushbu korxonalar ish-lab chiqarishning ommaviy tusdaligi, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning bir yoki bir necha turlari, texnologiya jarayonining qisqa davrdaligi va ko’pchilik hollarda tugallanmagan ishlab chiqarishning yo’qligi bilan tavsiflanadi.

Ushbu usul bo’yicha xarajatlarni hisobga olish ob’ekti bo’lib ishlab chiqarish jarayoni hisoblanadi, u bir qator hollarda bosqichlarga bo’linadi. Shu munosabat bilan moddalar nomenklaturasiga ham o’zgartishlar kiritiladi, unda ishlab chiqarish xarajatlari hisobga olinadi: barcha xarajatlar odatda bevosita bo’lgani sababli ularni iqgisodiy elementlar bo’yicha aks ettirish imkoniyati mavjud.