Asosiy qisim Dastlabki elchilik aloqalarining o’rnatilishi

Reja:

1. 
   KIRISH
   
2. 
   Asosiy qisim
   

1. 
   Dastlabki elchilik aloqalarining o’rnatilishi.
   
2. 
   Turkiston va Rossiya o’rtasidagi elchilik aloqalari.
   
3. 
   Turkiston va Rossiya o’rtasidagi savdo-iqtisodiy munosabatlar.
   
4. 
   Rossiya imperiyasi mustamlaka tizimi.
   
5. 
   Ko’chirish siyosati
   
6. 
   Turkiston va Rossiya o’rtasidagi madaniy-ma`rifiy munosabatlar.
   

3. 
   XULOSA.
   
   

KIRISH

Rossiya va Turkiston xalqlari o’rtasidagi munosabatlar tarixi uzoq o’tmishga borib taqaladi. Tarixiy manbalarning guvohlik berishicha, turkiy qabilalarning slavyanlar bilan birinchi to’qnashuvi 375-yilda sodir bo’lgan. Osiyoning keng hududlarida yashagan avarlar, qipchoqlar, hazarlar va boshqa turkiy qabilalar sharqiy slavyanlar, jumladan ruslarga juda yaqin qo;shni bo’lib, ular bilan doimiy ravishda ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy jihaddan aloqada bo’lganlar.

Turkiston va Rossiya o’rtasidagi savdo va madaniy aloqalarni boshlanishi esa XI asrdan boshlanadi. Chunky, XI asrning o’rtalarida ruslarning birlashuvi nihoyasiga yetadi va yevropadagi yirik davladlardan birga aylanadi. Bu esa ikki hudud o’rtasida o’zaro munosabatlarni o’rnatishga sharoit yaratadi. XV asrga kelib Buyuk ipak yo’lining inqirozga uchrashi natijasida O’ta Osiyo xonliklari jaxon savdosidan butunlay uzilib qoladi. Bu esa Rossiya bilan yaqinlashuviga sabablardan biri bo’lib hizmat qiladi. Shu bilan bir qatorda Rossiya uchun ham O’rta Osiyo xonliklari bilan yaqinlashish har taraflama manfatli hisoblanardi.

Turkiston va Rassiya munosabatlarining shakilanishida qudagi masalalr ham asosiy o’rin tutgan. Bularga umumsiyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, savdo munosabatlari asosiy o’rin tutgan. Yana shuni takidlash joizki Rossiya xonliklarga qulay bozor va xomashio manbayi sifatida qaragan.bunga misol qilib XIX asrga kelib Rossiya imperiyasi tomonidan Xonliklarning bossib olinish va shu vaqdan boshlab, rus savdogarlaarining xonliklar hududida bojsiz savdo qilishlari uchun tengsiz shartnomalarning imzolanishi va baarcha kon va xomashiyo vositalarini tashib ketish uchun turil chora tadbirlar qilganini ko’rishiz mumkin.

Lekin Rossiya bosqinidan so’ng Turkiston o’lkasida matbuot, teatr, temiryo’l va telekamunikatsiyaning kirib kelishi, imperyaning xonliklarga olib kelgan ijobiy hislatlari desak mubolag’a bo’lmaydi.

Asosiy qsim

1) O’rta Osiyo va Rossiya munosabatlarning boshlanishi, hujjatlarga asoslanganda, IX asrga borib taqaladi. Bu aloqalar mazmun mohiyatiga ko’ra savdo-sotiq munosabatlari xususan, tavar ayirboshlashni o’z ichiga olgan deyish mumkin. Rossiya uchun Sharq bilan bo’lgan munosabatlar G’arb bilan bo’lgan munosabatlarga qaraganida muhimroq ahamyat kasb etgan. Oxir-oqibatda bu o’zaro savdo munosabatlari orqali va shuningdek, harbiy to’qnashuvlar tufayli ko’chmanchilar hayotini o’tiroq tarzga otgazganlar.

Keyinchalik Mug’illar bosqini tufayli yuqoridagi aloqalar qisman to’xtab qolganiga guvoh bo’lishimiz mumkin. Vaqtlar o’tib rus davlari mug’illardan ozod bo’lgach, o’z qudratini tikladi.XVI asrning ikkinchi yarmiga kelib Maskva tomonidan Qozon va Astraxan xinliklari bo’ysundirilgach O’rta Osiyo xonliklari va Eron bilan o’zaro aloqalar o’rnatish sharoiti yuzaga keladi. O’rta Osiyo bilan bo’lgan savdo aloqalarida Astraxan, Qozon, Nijniy Novgorod, Saraov kabi shaxarlar taraqiyotiga ham kata tasir ko’rsardi. Umuman olganda Rossiya o’z oldiga, kelajakda Yevropa davlatlarining kaspiy atrofi, butun O’rta Osiyo, Eron, Hindistonva Xitoy savdosining qadimgi yo’llardan o’tuvchi qismi bilan iqtisodiy aloqalarni o’z nazoratiga olishni maqsad qilib qo’ygandi.

XVII asrning oxirigi choragiga qadar O’ta Osiyodan kelgan savdogarlar Rossiya va Xitoy o’rtasidagi savdo iqtisodiy aloqalarda asosiy vositachi hisoblangan. O’rta Osiyo savdogarlari Balx, Buxoro, Xiyva orqali Rossiyaga hind mahsulotlarini, xususan, choy, qimmatbaho taqincholar, marvarid, shirinlik va boshqa mahsulotlarni yetkazib berganlar. Yana shunisi borki, o’zaro munosabatlar rivojlanishida O’rta Osiyo savdogarlari Rossiyaga yoki rus savdogarlari O’rta Osiyoning turli viloyatlariga savdo ishlari bilan yillar davomida bo’lishlari muhim o’rin egallagan. Takitlash joizki, o`zaro munosabatlar rivojidagi bu o`zgarishlardan nafaqat Rossiya, balki O`rta Osiyo xonliklari ham manfaatdor edi.

Rossiya O`rta Osiyo xonliklari bilan munosabatlarni rivojlantirishdan qanday manfaat ko`zda tutgan?