Asosiy makroiktisodiy ko`rsatkichlar va ularni xisoblash Reja

If = Idef * Iini
Sanoat ishlab chikaruvchilar baxo indeksi iste`mol narxlari indeksi singari xisoblanadi. Lekin bozor savatiga sanoat maxsulotlarigina kiritilib ular ulgurji baxolarda xisoblanadi.
Kiskacha xulosalar

Mamlakatning makroiktisodiy xolati ko`rsatkichlar tizimi orkali baxolanadi. Makroiktisodiy taxlilda YAIM, YAMD, SIM, SMD, SHD, SHTD, YAMTD, S ,S, INI,YAIM deflyatori kabi ko`rsatkichlardanfoydalaniladi.

YAIM - mamlakat rezidentlari tomonidan ma`lum muddat davomida ishlab chikarilgan pirovard tovarlar va xizmatlar bozor baxolarininng umumiy yigindisidan iborat.

YAIMni xisoblashning ishlab chikarish, yakuniy iste`mol va taksimot usulari mavjud bo`lib, ulardan dastlabki ikki turi keng ko`llaniladi.

YAIMni xisoblashda bir kiymatni ikki kayta xisoblashga yo`l ko`ymaslik uchun uni ko`shilgan kiymatlar yigindisi ko`rinishida xisoblanadi. Bu usul YAIMni xisoblashning ishlab chikarish usuli deyiladi.

YAIMni xarajatlar ko`rinishida to`rt guruxdagi xarajatlar - iste`mol, investitsiya, davlat xaridi va sof eksport xarajatlari yigindisi orkali xisoblanadi.

Xar uchala usulda xisoblangan YAIM ko`rsatkichi xajmi statistik xatolar istisno etilganda o`zaro teng bo`ladi.

Milliy xisobchilik tizimining barcha ko`rsatkichlarini xisoblashning uslubiy bazasi bitta bo`lgani uchun ularni o`zaro takkoslash imkoni mavjud.

Makroiktisodiy taxlilda YAIM ko`rsatkichi bilan birgaYAMd ko`rsatkichidan xam foydalaniladi. YAMD - mamlakat rezidentlari tomonidan, mamlakatda va mamlakat tashkarisida, ishlab chikarishda ishtirok etish va mulkdan olgan boshlangich daromadlari yigindisidir.

Soddalik uchun YAIM yalpi ishlab chikarish, YAMD esa yalpi daromad deb xam yuritiladi.

Nominal YAIM yakuniy tovarlar va xizmatlar xajmini joriy narxlarda, real YAIM esa doimiy narxlarda baxolaydi. SHunday kilib, real YAMM xajmi fakatgina ishlab chikarish xajmi o`sishi bilan oshadi, nominal YAMM esa tovar va xizmatlar baxo darajasining o`sishi natijasida xam oshishi mumkin. Milliy ishlab chikarish va daromad xajmining real o`zgarishini aniklash uchun baxolar indekslaridan: YAIM deflyatori va INI ko`rsatkichlaridan foydalaniladi.