Asosiy chet tili arab tili

 ّﻥﺇ ﻢﺳﺍ 
13T
«Inna»ning ismi 
«Ism bilan ifodalangan egani tushum kelishikda va kesimni bosh kelishikda 
boshkaruvchi yuklamalar »da zamonaviy arab grammatistlari «Egaga ta’sir 
kiluvchi yuklamalar», arab naxvchilar"
ﺎﻬﺗﺍﻮﺧﺃ ﻭ ّﻥﺇ ” deb nomlaydigan 
barchaga ma’lum olti – 
ّﻥﺇ , ّﻥﺃ , ّﻥﺄﻛ , ﺖﻴﻟ , ّﻦﻜﻟ , ّﻞﻌﻟ , yuklamalari xakida ma’lumot 
berilgan. Shuningdek, «Ism bilan ifodalangan egani bosh kelishikda, kesimni 
tushum kelishikda boshkaruvchi yuklamalar» nomli to’rtinchi faslda, 
ﻻva ﺎﻣ inkor 
yuklamalari misollar yordamida sanab o’tilgan. M:
ّﻥﺇ
ﺍﺮﻤﺜﻣ ﻥﺎﺘﺴﺒﻟﺍ
Haqiqatda bog‘ 
mevalidir jumlasidagi «
ﻥﺎﺘﺴﺒﻟﺍ
» so‘zi «inna»ning ismi deyiladi. 
«Inna» harfidan keyin ikki ism keladi. Avvalgisi nasb qilinib «inna»ning 
ismi, ikkinchisi esa raf’ qilinib, «inna»ning xabari deyiladi. SHu sababli birinchi 
ism nasb ismlardan hisoblanadi. 

---

Ma’lumki, gapning egasi har doim bosh kelishikda keladi.Lekin arab tilida shunday 
yuklamalar ham borki , ularning ta’sirida ehga tushum kelishigida kelishga majbur 
bo’ladi.Bunday yuklamalar 6ta: 
1.
ﻥﺇ – haqiqatda, haqiqatdan.ko’pincha bu yuklama o’zbek tiliga tarjima 
qilinmaydi.Masalan: 
ٌﻊﺳﺍﻭ َﺖﻴﺒﻟﺍ ﻥﺇ – (haqiqatda ) uy kengdir. 
ٌﻞﻴﻤﺟ َﺔﻓﺮﻐﻟﺍ ﻥﺇ – ( hqiqatda ) xona kattadir. 
ﻔﻣ َﻢﻠﻌﻟﺍ ﻥﺇ
ٌﺪﻴ
– ( haqiqatda ) ilm foydalidir. 
Agar 
ﻥﺇ va shuga o’xshash yuklamalar fe’l kesimli gaplarga qo’shilsa, gapning 
egasi oldinga o’tadi.Boshqacha aytganda, bu yuklamalardan keyin bevosita 
gapning egasi keladi.Masalan: 
ﺔﻠﻤﺠﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺏﻼﻄﻟﺍ ﺐﺘﻛ – talabalr bu jumlani yozdilar. 
ﺔﻠﻤﺠﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺍﻮﺒﺘﻛ ﺏﻼﻄﻟﺍ ﻥﺇ – haqiqatdan talabalar bu jumlani yozdilar. 
Agar gapning egasi kishilik olmoshidan iborat bo’lsa , bu yuklamalardan keyin 
sh olmoshga mos bo’lgan qo’shilib yoziluvchi olmosh keladi va sh yuklamalrga 
qo’shilib yoziladi.Masalan: 
ﺔﻟﺎﻘﻤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺒﺘﻛ ﻲﻫ – u qiz bu maqolani yozdi
ﺔﻟﺎﻘﻤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺒﺘﻛ ﺎﻬﻧﺇ – haqiqatdan u qiz bu maqolani yozdi. 
I shaxs birlik va ko’plik birikma olmoshlari ikki xil variantda qo’shilishi 
mumkin: 
ﻰﻧﺇ
=
ﻰﻨﻧﺇ
ﺎﻨﻧﺇ
=
ﺎﻧﺇ
ﻥﺇ yuklamasi ishtirok etgan kesimli gapda ham, fe’l kesimli gapda ham gapning 
kesimi oldidan 
َـﻟ yuklamasi qo’shilishi mumkin. Va tarjima 
qilinmaydi.Masalan : 
ﻢﻴﺣﺭ ﻑﻭﺅﺮﻟ َﷲ ﻥﺇ – haqiqatdan Olloh mehribon va rahmlidir 
ﺔﻠﻤﺠﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺍﻮﺒﺘﻛ َﺏﻼﻄﻟﺍ ﻥﺇ – haqiqatdan talabalar bu jumlani yozdilar. 

---

 ٌﺏﺎﺘﻛ ِﻢﻠﻌﻤﻠﻟ tipidagi jumlalarda ham ﻥﺇ qo’shilganida, gapning egasi tushum 
kelishigida keladi.Masalan: 
ﺎﻧﺍﺫﺍ ِﻥﺎﻄﻴﺤﻠﻟ ﻥﺇ – Devorning ham qulog’i bor ( so’zma –so’z tarjima qilganida : 
haqiqatdan quloq devornikidir.) 
Agar 
ﻥﺇ yuklamasiga ﺎﻣ yuklamasi qo’shilib kelsa , ma’noda o’garish 
bo’lmaydi,lekin gapning egsi bosh kelishikda keladi.Masalan: 
ﻰﻠﺣﺃ ﺮﺿﺎﺤﻟﺍ ﺎﻤﻧﺇ ﺍﻮﻠﺣ ُﺐﻴﻐﻟﺍ ﻥﻮﻜﻳ ﺪﻗ – Kelajak shirin bo’lsa ehtimol,aslida hozirgi payt 
shirindir. 
2.
ﱠﻥﺄﻛ – go’yo, go’yoki,…dek.Bu yuklama ham ﻥﺇ yuklamasi kabi morfologik 
xususiyatlarga ega.
ﻚﻠﻣ َﺐﻨﻳﺯ ﱠﻥﺄﻛ – zaynab farishta kabidir. 
ﻙﺎﺑﺃ ﱠﻥﺄﻛ
ﻞﻄﺑ
– go’yo otang qahramondir. 
ﻥﺃ – …ki. Bu yuklama ko’pincha shaxsi ma’lum gaplarda to’ldiruvchi ergash 
gapli qo’shma gaplarga qo’shiluvchi ergshtiruvchi bo’lovchi vazifasini 
bajaradi.Masalan: 
ﻞﻗﺎﻋ ﺏﺎﺷ ﺍﺪﻤﺤﻣ ﻥﺃ ﻡﻮﻠﻌﻤﻟﺍ ﻦﻣ 
Ma’lumki, Muxammad aqlli yigitdir yoki 
Muhammadning aqlli yigit ekanligi ma’lum. 
ﺍﻭﺮﻓ ﺪﻗ َﺐﻟﺎﻄﻟﺍ ﻥﺃ ﻞﻴﺤﺘﺴﻤﻟﺍ ﻦﻣ 
Mumkin emaski, talabala qochishgan bo’lsa. Yoki 
Talabalarning qochib ketishlari mumkin emas. 
ﺍﺪﻴﻔﻣ َﻡﺎﻴﺼﻟﺍ ﻥﺃ ﺎﻨﻠﻛ ﺎﻨﻌﻤﺳ 
– Biz hammamiz eshitdikki, ro’za tutish foydalidir. 
Yoki Biz x;ammamiz ro’za tutishning foydali ekanligini 
eshitdik. 
Eslatma. Tuldiruvchi ergash gapli gaplarda bosh gap- 
eshitdik. 

---

Eslatma. To’ldiruvchi ergash g a pli gaplarda bosh gapning kesimi
ﻝﺎﻗ
— 
demok, fe’lidan iborat bo’lsa, 
ﻥﺃ yuklamasi ma’nosida ﻥﺇ yuklamasi ishlatiladi. 
ﻦﻜﻟ ﻭ — lekin, biror. Bu yuklama zidlovchi 
boglovchi vazifasida keladi. Masalan: 
ﺐﻫﺬﻳ ﻢﻟ ﺍﺩﻮﻤﺨﻣ ﻦﻜﻟ ﻭ ﺕﺎﻧﻮﻴﺤﻟﺍ ﺔﻘﻳﺪﺣ ﻰﻟﺇ ﺎﻨﻴﻫﺫ ﺎﻨﻠﻛ 
— Barchamiz hayvonot bogiga bordik,lekinMaxmud bormadi. 
ﱠﻞﻌﻟ— esщtimol, shoyad. Bu yuklama gumonni,amalga oshishi ham, oshmasligi 
ham mumkin bo’lgan tilakni bildiradi. Mas., 
ﻢﻬﻔﻳ ﻩﺎﺧﺃ ﱠﻞﻌﻟ – Ehtimol, uning (mz) akasi tushunar. 
ﻥﻮﻬﻠﻔﺗ ﻢﻜﻠﻬﻟ – Shoyadki (zora), sizlar yutuqqa erishsangiz. 
6, 
ﺖﻴﻟ
 —
koshki. Bu yuklama amalga oshirish mumkin 
bulmagan tilakni bildiradi. Masalan: 
ﺎﺑﺍﺮﺗ ﺖﻨﻛ ﻰﻨﺘﻴﻟ ﺎﻳ
 
Oh, koshki edi men tuproqqa aylansam.