Асосий ва муқобил сценарийлари

ташқи
ва ички омилларнинг макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсир кўлами ва
давомийлигини инобатга олиб ўрта муддатли макроиқтисодий
ривожланишнинг асосий ва муқобил сценарийлари ишлаб чиқилди.
Макроиқтисодий ривожланишнинг асосий сценарийсида ташқи ва
ички иқтисодий шароитларнинг босқичма-босқич яхшиланиб бориши
кутилаётган бўлиб, кескин ташқи хатарлар юзага келиши кўзда
тутилмайди. Пандемия билан боғлиқ вазият нормаллашиб, инсон
ресурслари миграцияси ва трансчегаравий ҳаракатлар бўйича чекловлар
жорий этилмайди.
Макроиқтисодий ривожланишнинг муқобил сценарийсида жаҳонда
пандемия билан боғлиқ вазиятнинг кескинлигича қолиши сабабли ташқи
шароитларнинг ноқулай шаклланиши, халқаро молия бозорларида
вазиятнинг таранглашиши ва асосий савдо ҳамкорларда иқтисодий
фаолликнинг пасайиши каби эҳтимоллар асос қилиб олинган.
Бунинг натижасида, тўлов балансининг жорий операциялар
ҳисобварағи манфий сальдоси ЯИМга нисбатан 5-7 фоиз даражасида
сақланиб қолади. Тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг
кутилаётган ошиши ҳамда қарз маблағларининг жалб этилиши мазкур
манфий тафовутни молиялаштиришнинг асосий манбаларидан бўлади.
Айни пайтда, инвестициялар ҳажми йилдан-йилга ошиб боришига
мутаносиб равишда ташқаридан қарз жалб қилиш ҳажмларининг қисқариб
бориши кутилмоқда.
2023 йилдан макроиқтисодий
барқарорликни таъминлаш учун фискал консолидация бошланади ва
фискал тақчилликнинг ЯИМга нисбати 2023 йилда 3-4 фоиз, 2024 йилда
эса 2,0-2,5 фоиз атрофида шаклланади.
Тўлов тизими узлуксизлигини таъминлаш мақсадида қисқа муддатли
ликвидликни тақдим этиш операцияларидан (РЕПО ва СВОП
операциялари) фойланиш кўлами оширилади. Операциялар ҳажмлари
бўйича параметрлар ўзгаришсиз қолдирилади.
Хусусан, йил бошидан Марказий банк ва Молия вазирлиги томонидан
муомалага чиқариладиган облигациялар бўйича чораклик графикни
олдиндан эълон қилиш амалиёти йўлга қўйилди ва эндиликда тижорат
банклари муомалага чиқарилиши режалаштирилган давлат қимматли
қоғозлари ҳажмини, муддатини ва турини олдиндан билишлари ҳамда
ликвидликни бошқаришда эътиборга олишлари мумкин бўлди.
овернайт операциялар бўйича фоиз ставкаларининг иш
куни эмас балки календарь куни бўйича ҳисоблаш амалиёти жорий
этилди.
Банк тизими умумий ликвидлиги прогнозидан келиб чиқиб, 2 кундан
13 кунгача бўлган тўғрилаш (“fine-tuning”) операциялари жорий этилди ва
бунда мажбурий захиралаш ҳисоблаш даври давомида (одатда унинг
сўнгги 10 кунлигида) банкларнинг ўртачалаш меъёрини бажариш
ҳолатидан келиб чиқиб маълум ҳажмдаги РЕПО, СВОП ва депозит
аукционлари ўтказилиши назарда тутилди.

Хусусан, Марказий банкнинг фоиз коридори ±2 фоиз бандгача
кенгайтирилди ва жорий 14 фоизлик асосий ставка шароитида овернайт
РЕПО ва СВОП операциялари 16 фоиздан (асосий ставка + 2 фоиз) ва

овернайт депозит операциялари 12 фоиздан (асосий ставка – 2 фоиз)
амалга оширилмоқда.
Шу билан бирга, тижорат банкларининг Марказий банкдаги мажбурий
резервлари миқдорига нисбатан ўртачалаш коэффициенти 75 фоиздан
80 фоизгача оширилди ва бу хорижий валютадаги депозитлар бўйича
мажбурий захиралаш меъёри ўзгартирилишининг банкларга бўлган
босимини минималлаштиради.
Шунингдек, ўртачалаш коэффициентининг оширилиши бир томондан
банкларнинг ликвидликни бошқаришдаги мослашувчанлигини оширса,
бошқа томондан вакиллик ҳисобварағида сақланиши лозим бўлган
маблағлар ҳажмининг ортиши орқали банкларнинг қатъий пруденциал
нормативларни бажаришига ижобий таъсир кўрсатади.

1. 
   Валюта курсини аниқлашда мавжуд фиксация қилиш
   (“fixing”)3 усулидан давомли аукцион – “matching” усулига ўтилди.
   Аксарият ривожланаётган давлатлар, шунингдек, инфляцион таргетлаш
   режимини жорий этган барча давлатлар савдоларни давомли аукцион
   (“matching”) усулида амалга оширади.
   
2. 
   валюта курсини
   аниқлашдаги ролини ошириш мақсадида, тижорат банкларининг
   мижозлар номидан банклараро валюта савдосида қатнашиш
   амалиётидан воз кечилди
   
3. 
   
4. 
   
   

иккинчи бўғини яъни пул бозорида банклар фаоллигини
ошириш ва банклараро РЕПО бозорини шакллантириш бўйича чоралар
пул-кредит ва макропруденциал сиёсатларнинг биргаликда
қўлланилишини тақозо этади

Пул тўртта асосий хусусияти бўйича таснифланади: эмитенти

(Марказий банк ёки бошқа), шакли (электрон ёки жисмоний), мавжудлиги
(универсал ёки чекланган) ва узатиш механизми (марказлашган ёки
марказлашмаган).
Таъкидлаш лозимки, ҳукумат харажатларнинг ортиши иқтисодиётда
“сиқиб чиқариш” (“crowding out”) таъсирининг, яъни хусусий секторда
инвестицион харажатлар қисқаришининг юзага келишига сабаб бўлади.
Мазкур ҳолатда ҳукумат фискал тақчилликни қоплашда уч турдаги
манбалардан: пул эмиссияси, солиқ тушумининг оширилиши ва қарз
маблағларининг жалб этилиши ҳисобидан молиялаштирилади.