Асосий ривожланиш тенденция ва йўналишларини аниқлаб олиш муҳим аҳамият касб этади

 
 

---

18 
А
1
*
/А
2
*
А
1
/А
2
* 
RD
*
 
R
D 
E 
RS 
Ни
сб
ий
ж
аҳон
н
архи
(L/А
1
)/( L/А
2
)
 
L
*
/А
2
*
)
И/ч иоварнинг нисбий миқдори 
 
2.2.1.- расм. Нисбий жаҳон нархининг шаклланиши. 
Назарий жиҳатдан бир 
неча вариант бўлиши мумкин: 
Агар 
1-товарнинг 
нисбий 
жаҳон 
нархи 
унинг 
I 
мамлакатдаги нисбий нархидан 
(
Р
1
/Р
2
 < А
1
/А
2
), ўз навбатида, II 
мамлакатдаги нисбий нархдан 
ҳам пастроқ бўлганда 1-товар 
ишлаб чиқарилмайди, зеро уни 
сотиш фойда келтирмайди, 
чунки жаҳонда икки мамлакат 
бор холос.
Агар 1-товарнинг нисбий 
жаҳон 
нархи 
унинг 
I 
мамлакатдаги нисбий нархига 
тенг бўлса (
Р
1
/Р
2
= А
1
/А
2
), бу 
вазиятда 
I 
мамлакатдаги 
ишчилар ҳар икки товар учун бир хил нархга эга бўлишади, шунинг учун уларга бу икки 
товардан қайси бирини ишлаб чиқаришнинг фарқи йўқ (RS нисбий таклиф графигининг 
пастки горизонтал қисми).
Агар 1-товарнинг нисбий жаҳон нархи унинг I мамлакатдаги нисбий нархидан юқори 
(
Р
1
/Р
2
> А
1
/А
2
) бўлса, бу мамлакат 1-товарни ишлаб чиқаришга ихтисослашади. Айни 
пайтда, 1-товарнинг нисбий жаҳон нархи унинг II мамлакатдаги нисбий нархидан пастроқ 
бўлганда (
Р
1
/Р
2
< А
1
*
/А
2
*
) II мамлакат 2-товарни ишлаб чиқаришга ихтисослашади (RS 
нисбий таклиф нисбий таклиф эгри чизиғнинг вертикал қисми). Ҳар икки мамлакатдаги 
меҳнат ресурслари (мос равишда 
L ва L
*
) чекланганлиги боис, I мамлакат 1-товарга 
ихтисослашганда уни ишлаб чиқариш ҳажми 
L/A
1
ва ўз навбатида, II мамлакат 2-товарга 
ихтисослашганда уни ишлаб чиқариш ҳажми 
L
*
/A
2
*
 
ни ташкил этади. Шунинг учун 1-
товарнинг нисбий нархи 
А
1
/А
2 
ва А
1
*
/А
2
* 
чегарасида бўлади, бу товарнинг нисбий таклифи 
эса қуйидагига тенг бўлади: 
(L/A
1
)
/
(L
*
/A
2
*
)
(3) 
Агар 1-товарнинг нисбий жаҳон нархи унинг II мамлакатдаги нисбий нархига тенг 
бўлса (
Р
1
/Р
2
= А
1
*
/А
2
*
), II мамлакат учун қайси товарни ишлаб чиқаришнинг фарқи йўқ: 1-
товар учун ҳам, 2-товар учун ҳам бир хил нархга эга бўлади (RS нисбий таклиф нисбий 
таклиф эгри чизиғнинг юқори горизонтал қисми). 
Агар 1-товарнинг нисбий жаҳон нархи унинг II мамлакатдаги нисбий нархидан юқори 
(