Кон лаҳимларида ҳаво ҳаракатланиши қонунлари ва назарий асослари Режа

Кон лаҳимларида ҳаво ҳаракатланиши қонунлари ва назарий асослари
Режа
1. Кон лаҳимларида ҳаво ҳаракатланиши қонунлари ҳақида.
2. Шамоллатиш туйнуги ва ҳово оқиминингбўлиниши ҳақида.
3. Ҳаво столбаси аеростатик (статик) босим билан босим ҳақида.
4. Шахтани сўрма ва пуфлама усулларида шамоллатиш ҳақида.
5. Депрессияни ўлчаш ва унинг схемаси ҳақида.


Ўқув машғулотининг мақсади: Талабаларга шахта чанги ва унга қарши курашишнинг назарий асослари ҳақида таништирилади.


Калит иборалар: Кон лаҳимларида ҳаво ҳаракатланиши қонунлари, шамоллатиш туйнуги, ҳаво столбаси, аэростатик (статик) босим, шахтани сўрма ва пуфлама усулларида шамоллатиш, депрессия, депрессияни ўлчаш.


Кон лаҳимларида ҳаво ҳаракатланиши қонунлари
Ҳаво столбаси аеростатик (статик) босим билан босим кўрсаткичлари ўртасидаги тафоввут бир-биридан фарқланади.
Ҳаво столбаси босими П аеростатик босим дейилади. Чуқурлиги Ҳ бўлган шахта стволида ҳаракатланмайдиган ҳаво столбаси остки майдонига таъсир этувчи босим қуйидаги ифода орқали аниқланади.
П= П₀+ ρҲ_г,…………… (4.1)
бунда П₀ – ер юзидаги ҳаво босими (атмосфера босими); ρ – стволдаги ҳавонинг ўртача зичлиги.
Йил фасллари Қиш Ёз
Чуқурликлар (М) бўйича ҳавонинг ўртача зичлиги, кг/м³,
500 1,27 1,2
1000 1,32 1,23
1500 1,37 1,27
Ҳарорат Т ва босим П бўлганда ҳаво ва бошқа газларнинг зичлиги қуйидаги ифода орқали аниқланиши мумкин.
,…………………(4.2.)
бунда п_н- газнинг нормал зичлиги, кг/м³; Т_н – нормал ҳарорат 273,15 К; П_Ҳ – газнинг нормал босими, 101,3 кПа. Нам ҳавонинг зичлиги, кг/м³
………………(4.3.)

(4.4.)
Бунда П_c – қуруқ ҳаво босими, Па; П_н- сув буғи босими, Па; Т- абсолют ҳарорат, К; Р_c- 287,04- қуруқ ҳавонинг газ барқарорлиги (ўзгармаслиги) Дж / (кг ∙ К); П- ҳаво босими, Па. Ҳаво босими 101,3 кПа, ҳарорати 20° C ва нисбий намлиги (бирнинг улушларида) 0,6 бўлганда унинг зичлиги 1,2 кг/ м³ га тенг бўлади.