Asimptota

Ehtimollar nazariyasi. 
Ehtimolliklar nazariyasi- tasodifiy hodisalar ehtimolliklarni hisoblash haqidagi fan 
Ehtimolliklar nazariyasi o’rganadigan asosiy obyektlar 1) tasodifiy hodisa va uning 
ehtimolligi; 2) tasodifiy miqdor va uning taqsimot funksiyasi 3) tasodifiy jarayon va
uning ehtimollik xarakterestikasi Masalan telfon stansiyasida odatdagi hollarda paydo 
bo’ladigan masalar ko’p. Hodisaning ehtimolligiga qo’yilgan ikkita talab ko’plab 
natijalarga olib keladi; a) imkonsiz hodisning ehtimolligi 0; b) ixtiyori A hamda B 
hodisala uchun
P{A+B}=p{A}+p{A}-p{AB} 

---

Tasodifiy hodisa ehtimolligini aniqlashda ma’lum shartlar kompleksi bajarilgan deb 
faraz qilinadi: shashqol tosh (kubcha) muntazam ya’ni u bir xil zichlikka ega bo’lgan 
materialdan yasalgan shakli esa ideal kub shunday qilib har bir ehtimollik shartladir. 
Ammo, bu boshlang’ich shartlar majmining bo’lishi o’z-o’zidan ravshan va bajarilgan 
deyish qabul qilingan shuning uchun ham A hodisaning ehtimolligini yozishda 
shartlar kompleksning borligi alohida ta’kidlanmaydi va bu ehtimollik soddagina qilib 
p{A} ko’rinishda yozilaveradi. Agar bu shartlar kompleksdan tashqari biror B 
shartning ham bajarilgani ma’lum bo’lsa, bu holda A hodisaning B shart ostidagi 
shartli ehtimolligi haqidaga gapirishda va uni P{
}
B
A
kabi belgilashdi. Ehtimolliklar 
nazariyasi va uning tabiqlarida tasodifiy miqdorlarning sonli xarakteristikalari o’rta 
qiymat (matematik kutilma) va dispersiya muhim rol o’ynaydi. Ularning ta’riflarii 
diskert tasodifiy miqdorlar uchu beramiz.

- tasodifiy miqdorning mumkin bo’lgan 
qiymatlarini 
...
,
2
1
x
x
bo’lsin, 

ning shu qiymatlarini qabul qilish ehtimolliklari 
....,
,
2
1
p
p
bo’lsin . U holda 








...
2
2
1
1
1
p
x
p
x
p
x
k
k
k
E

yig’indi 

ning o’rta qiymati kattalik esa 

ning 
dispersiyasi deyiladi
.