Ashyoshunosligi

ashyoning 
kirishishi 
deb ataladi.
2,5. 
PardozÜîop qurilish ashyolarining chidamliligi 
ularning 
tarkibiga, tuzilishiga va sifatiga, shuningdek, unga ta ’sir etuvchi 
zararli m oddalar xiliga, harorat, nam lik kabi k o ‘rsatgichlar 
darajasiga bog‘liq. Ular qanday muhit sharoitida ishlatilishiga qaxab 
tanlanadi. Masalan, konstruksiya yo buyumkislota yoki uning 
eritmalari ta’sirida boisa, shu muhitga chidamli bolgan ashyolar 
(kislotaga chidamli betonlar, tosh eritmasi asosidan ishlangan 
buyuirüar, suyuq shisha va h.k.) tavsiya etiladi.
Pardozbop qurilish ashyolarining chidamliligi ishlatilishida ta’sir 
etuvchi zararli muhitda qancha davrda buzilish nuqsonlari paydo 
bolishi, namunalarni tajdbaxonalarda zararli suyuqlikJarda saqlab 
ularning oglrliklari va m ustahkamliklarini ham da rangining 
o‘zgarishi bilan baholanadi.
Bino va inshootlarni kolarib turuvchi barcha konstruksiya- 
larning zararli muhitda chidamlilik muddati ulardan foydalanish 
davriga teng bolishi kerak. Ashyolarning zararli muhitda chidamlilik 
ko‘rsatkichi chidamlilik koeffitsiyenti — 
Kch
orqali ifodalanadi:
K . = R / R,
ch 
z '
t
Bunda: 
Mz —
namunaning zararli muhitda n kun saqlagandan 
keyingi mustahkamligi; 
I l ~
tabiiy sharoitda n kundan keyingi 
mustahkamligi.
27

---

Agar, КЗ < 0,8 dan kam bo‘lsa, ashyo shu zararli muhitga 
chidamsiz bo‘ladi va bunday ashyo ishlatishga tavsiya etilmaydi.
Kimyoviy chidamlilik.
Ashyoga kimyoviy zararli muhit ta’sir 
etganda ro‘y beradigan reaksiya jarayoniga va buzilishga qarshilik 
ko'rsatishi, uning kimyoviy xossasini ifodalaydi. Masalan, ashyo- 
larning tuz, kislota, ishqor va ularning eritm alari ía ’siriga 
chidamliligi va h.k. Bulardan tashqari, qurilish ashyolarining 
biologik xossalari, ularning zamburugMar, mikroorganizmlar, qurt- 
qumursqa va qo‘ng‘izlar ta’siriga chidamhligini ifodalaydi.
Ashyolarning kislotalar, ishqorlar va gazlar ta ’siriga qarshilik 
ko‘rsatish darajasi