Ashyoshunosligi

13.16. Pardozbop beton biiyuro va konstruksiyaiar yuzasini
zavod sharoitida pardozlasb
Bunday usul bilan zavod sharoitida pardozlashni ikki turga 
b olsa bo‘ladi:
— pardozlanadigan beton buyumning yuza qismi tepaga 
qaragan. Beton qorishmani qotish jarayonida yuzaga relyef berish 
va rangli toldirgichni to la qotgunga qadar yuzaga chiqarish va 
beton qotgandan keyin yuzasiga ishlov berish tushuniladi. Relyefli 
yuzani tayyorlash g‘adir-budirli o ‘qlog‘ (valik) yordamida amalga 
oshadi. Faktura teksturali o ‘qlog‘ beton qotishini boshlashi bilan 
uning yuzasi bo‘ylab yurg‘iziladi. Ocqlog‘lar yog‘ochdan yoki 
temirdan ishlangan bo‘ladi;
— buyumning yuza qismi pastga qaragan. Relyefning tasviri 
qolipning quyi ostiga tayyor matrisalar yordamida o'm atilgan
325

---

bo‘ladi. Matritsalar rezinadan, plastmassadan yoki yog‘ochdan 
bo‘lishi mumkin. Ushbu matritsali usul juda qulay hamda arzón, 
qo'shimcha texnologiyalar va ashyolar talab qilmaydi.
Betonning bezakli xossalarini namoyon etishning ushbu uslubi 
keng sur’atda qo‘llanilmoqda. Ulardan yana biri — bu betón 
tarkibiga rangli portlandsementning qisman qo‘shihshi yoki rangli 
semen tning butunlay uning o‘rniga ishlatilishidir.
13.17. Betondan arxitektura shakllarni yaratisli
Sifaíli betonda qolip va shtamp izlari o ‘ziga xos bezakbop izlar 
qoidiradi. Betonning bunday xususiyatlari fazoviy konstruksiya- 
larda foydalaniladi. Jumladan, diametri 100 metrdan katta gum- 
baz (kupola) koünishidagi sport inshootlari, Toshkent shahri 
Yunusobod dahasida qurilgan sog‘lomlashtirish markazi 
(12.12-
rasm)
giberbolik paraboloidlar shaklidagi tomlarda betonning o‘ziga 
xos xususiyatlari namoyon bo‘lgan. Agar loyihalash jarayonida 
quyma betonlaming o£ziga xos xususiyatlariga e’tibor berilsa, 
binolarni qurishda ulardan fazoviy shakllar ishlab chiqishga turtki 
bo‘ladi.