Ashyoshunosligi

12.2-jadval
Rangli sement olishda qo‘shiladigan pigmentlar
Pigment
nomi
Rangi
Texnik xossalari
Pigment sarfï, %
(sement og‘irligiga
nisbatan)
Kislotaga
chidamliligi
B o‘yash
xususiyati
oxra
sariq
past
o'rtacha
10-12
umbra
jigarrang
past
yuqori
10-12
surik
qizil
o‘rtacha
o'rtacha
10-12
mo'miyo
qizil
o‘rtacha
o ‘rtacha
10—12
grafit
kulrang
yuqori
o‘rtacha
4 - 6
xrom
yashil
o'rtacha
o'rtacha
5 -6
ultramarin
havorang
past
o'rtacha
5 -8
Qorishma bilan suvoq qilingan yuza rangining asosiy ko£rsat- 
gichlari — ranglar tusi, yorqinligi va to £yinganligidir.
Rangning tusi to £lqin uzunügi bilan o £lchanadi.
Yorqinlik ko£rsatkichi rangli suvoq yuzadan qaytgan yorug£lik 
oqimining tushayotganiga nisbati bilan ifodalanadigan qaytarish 
koeffitsiyenti yordamida aniqlanadi. Rangning to £yinganligi — bu 
bir xil yorqinlikda xromatik ranglaming axromatikdan farqi.
To£g£ri tanlangan suvoqbop rangli qorishmalarning estetik 
xossalari inson kayfiyatiga ijobiy ta’sir etishi mutaxassislar tomo- 
nidan yuqori baholanadi. Bezakli pardozbop qorishmalarning 
ranglar boyligi juda katta. Amalda eng ko£p ishlatiladigan 85% 
pigm entlar tabiiy holatda ranglash xossasiga ega. M asalan, 
30—40% pigmentlar yashil, 5—10% — sariq, 10—20% — qizil- 
qo£ng£ir, 10—15% — havo rang, 3—10% — binafsha ranglar shular 
jumlasidandir. Ranglar spektrida nur qaytarilishini suvoqbop 
qorishmalarda aniqlash qiyin.
270

---

I 
)evor yuzasi qorishma bilan suvalganda bir rangli (masalan, 
ih
| sement, gips) va ko‘p rangli (turlirang hosil qiluvchi minerallar) 
imlarga ajratish maqsadga muvofiq.
Ko‘p rangli suvoqda o‘rtacha rangni topish zarur. 0 £rtacha
i ¡mgni insonning qabul qilish aniqligi suvoq yuzasining donadorligi 
va ranglarning keskin farq qilishiga bog‘liq. Masalan, suvalgan 
tlcvorning donador yuzalar rangi 2—3 metrdan ko‘zga tashlanadi.
Devor yuzasi axromatik va xromatik rang turlarga ajratiladi.
Axromatik rangli suvoq yuza asosiy bezak ko'rsatkichiga uning 
(3,5 dan 89% gacha o‘zgaradigan) yorqinligi kiradi. Xromatik 
rangdagi devor yuza rangi axromatik rangdagilarga qaraganda 
chiroyli.