Ashyoshunosligi

Hajmiy
shishi-
shi, %
Siqifishidagi
mustahkam­
ligi,
50 °C, MPa
G‘ovak-
ligi, %
Qorishma-
ning
zichlangan-
dan keyisigi
g‘ovakligi, %
Tabiiy
2,16
2,6
0,25
0,19
1,56
3,6
Faollash­
tirilgan
2,22
2,5
0,06
1,34
3,75
3,3
4.4. Rangli asfalt-beton
G К «ABZ-1» kompaniyasi 2.004-yildan rangli asfalt-beton 
aralashmasini ishlab chiqarmoqda va avtomobil, piyoda yo‘lkalarga 
yotqizmoqda. Faoliyatining birinchi yillarida kompaniya tomonidan 
quyiladigan qizil asfalt-beton ishlab chiqarishga asos solindi.
0 ‘sha vaqtlarda oldindan korxona tajribaxonasida turli ranglar- 
dagi zichlanadigan va quyiladigan aralashmalar tarkibi topildi.
62

---

AM/ |»da Gcrmaniyaning «Benninghoven GmbH & 
1 
i h
I ompaiiiyasi texnoiogiyasi yordamida barcha rangdagi 
i 1
1
1
1
I " ( < 
> 1 1
a i ; i laslimalarini ishlab chiqarish imkorîiyatini va rangü 
. i iii i" ii>n 
qoplamaning yotqizish masalasi o‘rganildi.
I iirli rang tuslariga ega b o ‘lgan bunday qoplamani olish 
i|tiyidagi usulda amalga oshirildi:
I ) an’anaviy neft bitumlari va maxsus noorganik pigmentlarni 
1 1
<>‘llash natijasida rangli asfalt-beton qoplama hosil qilinadi. Bunda 
qi/,il, lerakrang, kulrang va boshqa rangdagi qoplamalar olish 
mumkin;
2) organik va noorganik pigmentlar hamda rangsiz bogiovchi 
asosidagi asfalt-beton qoplamasi. Bu texnologiyada turli rangdagi 
asfall-beton aralashmalarini olish mumkin;
3) asfalt-beton yuzasini rangli ehaqiqtosh va oldindan pigment 
bilan rang berilgan bogMovchi asosida ishlov berish;
4) maxsus bo‘yoq va turli bog‘lovehi ashyolar (sintetik, epok - 
sid, poiiuretan va boshqalar) bilan qoplamaga rangli ishlov be­
rish. 3- va 4-variantdagi qoplamalar nisbatan arzon hisobianadï, 
lekin bu qoplamalarni intensiv harakatdagi yo‘!larda qoMlash
I ransport vositalari g‘ildiraklarining mexanik ta’siri natijasida ba’zi 
qisrnlarda qoplamaning ko‘chishi tufayli maqsadga muvofiq emas.
Intensiv harakatdagi yo‘llarda eng maqsadga muvofiq qopla- 
malarga yediriiish natijasida rangi o£zgarmaydigan qoplamalar kiradi.
63

---

Bunday maqsadlar uchun 3 dan 7 sm gacha qaJinlikdagi 1- va
2-variantdagi oddiy bitum o‘miga maxsus rangsiz boglovchi va 
polimer qo‘shilma asosida olingan zichlanadigan yoki quyiladigan 
qoplamalar samara beradi.
Bunday boglovchilar neftni qayta ishlaydigan Yevropa kon- 
semlarida ishlab chiqariladi. Bu holatda to £yingan ranglami olish 
uchun organik va noorganik bo£yoqlar kam ishlatilish kerak. S un­
day qoplamalaming qalinligi 4—5 sm.
Kulrang-qora tusdagi diorit, granit yoki diabaz asosidagi asfalt- 
betonlar tosh ashyolarining bog‘lovchi bilan qoplanishi va doimiy 
yediriiishi natijasida ranglarini asta-sekin yo‘qotishi mumkin. 
Shuning uchun chaqiqtosh rangini tanlash muhim aharniyatga 
ega. Masalan, qizil tush chaqiqtosh sifatida granit va kvarsitdan 
foydalanish mumkin. Chaqiqtosh rangiga quyiladigan asfalt-beton 
olishda kam talab qo‘viladi.
Bu quyiladigan asfalt-beton qoplamasini olishda uning rangini 
belgilovchi asfalt boglovchisining miqdoriga bog‘liq. Chunki bunda 
zichlangan asfalt-beton olishga qaraganda boglovchining miqdori
2 barobar ko£p.
Quyiladigan asfalt-beton rangsiz boglovchi asosida ham, oddiy 
bitum asosida ham olinishi mumkin. Ulaming farqi qoplama 
olishda ishlatiladigan rangning yorqinroqligidadir.
Quyiladigan asfalt-beton yuzasining g£adir~budirligini ta’min- 
lash uchun mayda fraksiyadagi (sarfi 10-12 kg/m2) rangh chaqiq­
tosh sepiladi.