Ashyoshunosligi

betonniog 
yangi xih kashf qilindi, hozirda bir qator mamlakatlar 
uni ishlab chiqarish ustida ishlamoqdalar. Xomashyo qorishmasiga 
optik shisha tolani qo‘shish va innovatsion texnologiyalarni qo‘llab, 
betondan nur o'tkazuvchan shafïbf buyumlar olish mumkinligi 
am alda isb o tlan d i, bu esa ushbu ashyoni b o ‘yash b ilan, 
qo'shimcha, kutilmagan ko‘rkam xususiyat beradi. Irlandiyada 
«Luccon» nomini oigan yorug‘lik o ‘tkazuvchi béton «McNamara» 
qurilish kompaniyasi binosida zinapoya tayyorlashda foydalamldi, 
shuningdek, Singapur istirohat bogMdagi skameyka qismlarining 
ichidan yoritilgan xillari tayyorlandi. Estetik jihatdan ko‘rkam 
bo‘lgan bunday bezakli béton narxi anchagina yuqori (shisha 
tolasi narxining balandligi hisobiga).
Bezakh betonda mayda to ‘ldirgich sifatida maydalangan tabiiy 
toza kvars ham ko‘p ishlatiladi. Rangli sement bilan ishlatiiadigan 
qumning ichidan elakda (0,14 dan 0,315 mm h) mayda zarrachalari 
ajratiladi. Chunki bunday kukun qum sementning rangining 
tiniqligi va yorqinligini pasaytiradi. Bezakli betonda ishlatiiadigan 
to ‘ldirgichlarga asosiy talab — bu uning sement toshi bilan mustah-
316

---

kam yopishishi va atro f-m u h it sha- 
roitlariga chidamli bolishidir.
Bezakli pollar.
Q otgan b eto n g a 
abrazivlar bilan ishlov beriladi, uning 
ustki yuzasi silliqlanib, to ‘ldirgichlarning 
asl jozibasi ochiladi. Shuningdek, bezakli 
toldirgichlar betomiing yuza qismidagi 
faktura qatlamiga botiriladi va bezakli 
yuzadagi sement to la qotmasdan, beton 
yuza yuviladi yoki chotka yordamida 
tozalanadi va yumshoq latta bilan artib 
yaltiratiladi. Mayda rangli qum va oq 
sem ent bilan ishlangan polbop bezakli beton 
13.7-rasmda
ko‘rsatilgan.
ßarcha hollarda toldirgichlaming asl rangli nusxasi teksturasi, 
ko‘rinishi bezatilayotgan yuzaning ko‘proq qismiga beriladi,
Rangli sement toshini bezash uchun ishlatiladigan toldirgich­
laming mayda-yirikligi bezakli betonning yuzasi betakror cliiqishi 
uchun katta ahamiyatga ega va shunga qarab to Idirgichlarning 
olcham lari tanlanadi. Toldirgiclilarning rangi esa bezatilayotgan 
yuzaning kompozitsiyasi yoki uning rangiga kontrast rang qilib 
tanlanadi. Turli xil rangli sementlar, oq sementlar yoki oddiy 
pigment qo‘shilgan sementlardan bezakli yuza chiqarishda turli 
xil toldirgich — sun’iy usulda maxsus bo‘yalgan qum va graviydan 
foydalanish ham mumkin.
Yashash va ish joylarida inson uchun qulaylik yaratish maqsa- 
dida arxitekturaviy dizaynni sa’nat darajasiga ko‘tarish, estetik 
go‘zallikni yaratish uchun zamonaviy polbop bezakli qurilish 
ashyolarining har xil turlarini ishlab chiqarish tez sur’atlar bilan 
kengaymoqda.
Artbeton.
Soliggi yillarda betonning estetik xususiyatlarini 
ommaviy sanoat qurilishida qollash bilan bog‘hq yangi yo‘nalish 
vujudga keldi. Xususan, u AQSH va Fransiyada namoyon b oldi 
va «artbeton» nomi bilan shakllandi. Uning mohiyati shundan 
iboratki, betondan har xil olcham da devor qismlari va boshqa 
ochiq konstruktiv element chizmalari tayyorlanadi hamda ularga