Ashyoshunosligi

nur o‘tkazuYchi 
betondan 
bajarilgan. Litrokubni ham unutmaslik kerak. Litrokub — 
nur
o‘tkazuvchi 
betondan tayyorlangan birinehi mahsulot. Bu turdagi 
betondan baland va kam qavatli binolarning fasadlarini pardozlash, 
shuningdek, eng murakkab binolardagi ekskluziv interyerlarni 
bezashda ko‘p foydalaniladi. Bugungi kunda 1700x1000 mm va 
2000x1000 mm o‘lchamdagi katta to ‘g‘ri bloklar ishlab chiqaril- 
moqda. Kichik olchamdagi, shuningdek, murakkab egri chiziqli 
noyob shakldagi egilgan bloklar ham tayyorlanmoqda.
Nur o ‘ikazuvchi
betondan boloxonalarning tomlari hamda 
ichkaridan salgina yoritiladigan fasadlar qurilmoqda. Ba’zan nur 
o‘tkazuvchi beton ni birinehi navbatda issiqlikni o‘tkazmaydigan 
ashyolar qatoriga kiritishadi, hatto shaffof issiqlik izolyatsiyasi 
degan atama ham bor. Bunday beton kublaming mustahkamhgini 
200 kg kuch bilan siqish sinovlarida tekshirildi. Bunday betonning 
3,7 va 28 kundagi mustahkamligi o‘zgarishi 
13.4-jadvalda
yoritilgan.
13.4-jadval
Nur o ‘tkazuvchi betonning mustahkamligining kun sayin o ‘zgarisfai
Bston markasining
ko‘rsatgichi
Siqiffisliga chidaxnMgi M Pa da
3 ta n
7 ta n
28 кии
__ . 
I
A0—1%
25
35
47
1-2%
23
32
44
2-3%
22
31
43
3-4%
20
29
41
4-5%
13
28
38
5-6%
16
26
38
Tayyorlash texnologiyasi murakkab bo‘lganligi bois nur o‘tka- 
zuvchi betonning bahosi o‘ta yuqori. Shuning uchun uni faqat
301

---

buyurtma asosida to‘rtburchak panellar shaklida ishlab chiqariladi, 
olcham lari buyurtmachining istagiga ko‘ra tanlanadi. Yevropada 
bir kvadrat metr nur o£tkazuvchi betonning narxi 1500 yevroni 
tashkil qiladi.
Nur o ‘tkazuvchi betonning tarkibi, shuningdek, uning ishlab- 
chiqarish jarayonini tahlil qilib, uning har bir tarkibiy qismi o‘z 
afzalliklari va kamchiliklariga ega degan xulosaga kelish mumkin:
- m uayyan q o ‘shim chalar q o ‘shilganda shisha o £zining 
xnustahkamligini oshirishi va mo'rtligini kamayt.irishi mumkin. 
Shundan keyin undan qurilish ashyosi sifatida foydalanisb 
mumkin. Ammo uning m o‘rtligi to ‘liq yo£qolmaydi;
- beton - qurilishda foydalaniladigan mustahkam ashyo. 
Uning asosiy kamchiliklaridan bin - deformatsiyalanmasligi. Litra- 
kondan yasalgan devor oddiy betonning mustahkamligiga teng, 
ammo tolalaming bir tekis joylashmaganligi tufayli xona ichidagi 
jihozlami konturi ko‘rinishi ham mumkin. Qo‘shimcha tariqasida 
aytish kerakki, optik shisha tolaning yorug‘likni o‘tkazuvchanligi 
shu qadar yuqoriki, nur o ‘tkazuvchi beton yorug£ni, hatto, 
blokning qalinHgi bir necha metr bo‘lganida ham bemalol o‘tka- 
zishga qodir. Zamonaviy qurilishda bunday betondan faol foydala- 
nilmoqda. Tashqi ko‘rinishi nur o ‘tkazuvchi betondan bo‘lgan 
bino oddiy betondan qurilgan binoga nisbatan salobatli va yoqimli 
ko‘rinadi. Yagona kamchiligi — qimmathgi. Ta^orlanishining 
iexnologik murakkabligi bois nur o ‘tkazuvchi betonning narxi 
ancha yuqori — 200 mm qalinlikdagi blokning bir kvadrat metri 
4000 yevro atrofida. Yorug£lik o£tkazuvchi beton an’anaviy, kulrang 
betonga raqobatchi sifatida yaratilgan. Shisha tolalarining diametri
2 mkm 2 mm gachani tashkil qiladi. Beton bilan qo‘shilib, ular 
mustahkam yaxht qorishmani hosil qiladi.
13.4. Yengil betonlar
Yengil betonlar tutash devor bloklari, yaxlit devor panellari, 
ichi kovak bloklar va yuk ko£taradigan beton va temir-beton konst- 
ruksiyalami tayyorlashda ishlatiladi. Ko£pgina in shoot de vorlari 
va bino qismlarini qurishda qulay bo£lgan yengil beton toshlari
302

---

ishlab chiqarishda keng qoMlaniladi. Turli tuzilishga ega bo£lgan 
yengil betonlar ko'rinishi