Ashyoshunosligi

12.8. Pardozbop qorishmaning suv
yuqtirmasligini oshirish
Pardozbop Terraso plitkasi oq va rangli portlandsement va 
har turli rangdagi tog‘ jinslar (marmar, lobradorit, granit va shu 
kabilar) ushog‘idan tayyorlanadi.
Yirik devorbop panel choklari orqali namlik tez siljiydi, uyning 
ichki yuzasini buza boshlaydi. Namlangan devorning issiqlik 
o‘tkazuvchanligi oshadi. Xonada namlik miqdori ko'payib, inson 
salomatligiga ta’sir etadi. Bundan tashqari, devorning ichki qismida 
tem ir sinchlar (armatura, qo'shim cha tem ir qismlar) namlik 
ta ’sirida zanglay boshlaydi va nihoyat, beton bilan yopishish 
mustahkamligim kamaytiradi. Devor yuzasini sopol yoki pardozbop
284

---

tog‘ jinslari bilan qoplash, bo‘yoqlar bilan surkash kabi tadbirlar 
aytarli samara bermaydi. M asalan, devor yuzasi pardozbop 
taxtachalar bilan qoplanganda suv tomchilari uning choklari orqali 
siljib, devor bilan taxtachalarni yopishish mustahkamligini karnay- 
tiradi. Ohak va silikat bo‘yoqlar esa devomi namlanishdan saqlay 
olmaydi. Bino devorlari yuzasini qoplashda ishlatiladigan taxtacha 
va panel choklarining namlanmasligini ta’minlasli va bo‘yoqlar 
rangi tiniqligini hamda suv o ‘tkazmasligini oshirishda kremne- 
organik (KO) qo‘shilmalar keng ishlatiladi.
Suvoqbop minerai qorishmalarning namlanmasligini oshirish 
uchun ishlatiladigan KO suyuqliklar qorishmaning mayinligini 
ham yaxshilaydi. Masalan, «sement-ohak-qum» tarkibli qorish­
maning mayinligi GKJ-10 qo‘shilmasi bilan oshirilganda ohak 
miqdorini 50% kamaytirsa boMadi. Bundan tashqari, namlan- 
maydigan qorishmaning mustahkamligi 30-40% ga oshadi.
Ohak va silikat bo‘yoqlari ishlatilganda ularning nam lan­
masligini oshirish maqsadida qorishmaga GKJ-10 dan 5% qo‘shi- 
ladi. Silikat bo‘yoqlari ishlatilganda, awalo, suyuq shisha 5% Si 
GKJ bilan aralashtiriladi, keyin pigmentga qo'shiladi.
Fasadbop KO emallar pardozlash ishlarida ko£p ishlatiladi. 
KO emal — anorganik va organik pigmentlami KO lokida obdan 
aralashtirilib olinadigan bo'yoq. Bunday emallar devorbop blok 
va panellami, sopol va betondan ishlangan to ‘siq konstruksiyalami 
pardozlashda qo‘llaniladi. Organik emallar ob-havo va nam ta’siriga 
chidamlidir.
U devorning suv o‘tkazmasligini, muzlashga chidamliligini, 
yopishqoqligini oshiradi. Devorga surkalgan emalning qurishi va 
uning qotishi ob-havo haroratiga bog‘liq. Masalan, +20—30°C 
haroratda emal 10 daqiqada qurib, 1 soatda qotadi. +5—10ÜC 
haroratda esa 40 daqiqada quriydi, 3 soatda esa qotadi. Ammo, 
suvog‘i haü qurimagan va nam boMgan devorlarga emal yopish- 
maydi, u qurigandan keyin palaxsa-palaxsa bo lib ko‘chib tushadi. 
Emal bilan pardozlangan quruq suvoqqa suv aytarli yuqmaydi va 
yuzasi uzoq vaqt toza turadi.
M a’lumki, devor suvoq qilingandan keyin, biroz vaqt o‘tib, 
uning yuzasida sho‘ralash dog'lari hosil bo‘lishi mumkin. Bunday
285

---

dog‘lami xonaning shiftida, yerto‘la yoki sokol devor yuzalaiida 
k o ‘rish mumkin. Bunday dog‘lar devor qurishda ishlatilgan 
qorishmadagi suvni shimgan g£ishtdan suvoq yuzasi tomon tuz, 
ishqor yoki suvda oson eruvchan eritma kabi namlikning o‘tishi 
natijasida hosil boMadi.
Agar ishlatilayotgan g‘isht tuzli yoki zararli moddalar aralashgan 
tuproqdan tayyorlangan bo‘lsa, u hoida suvoq yuzasida bunday 
dog‘lar ko‘payadi. Agar suvoqbop qorishmaga namlanmaydigan 
KO moddalardan qo‘shilsa, u dog£ hosil qiluvchi namlikni suvoq 
yuzasiga o‘tishidan saqlaydi.
Suvoq yuzasi muntazam ravishda namlanib, quyosh haro- 
ratida qurib turadi. Namlanmaydigan KO suyuqlik qo‘shilgan 
suvoqbop qorishmani 15 marta suvga to‘la shimdirib keyin qurit- 
ganda uning yuzasida hech qanday dog‘lar hosil bo'lmasligi kerak. 
Aks holda, KO qo‘shilmagan suvoq yuzasida 8—10 martadan keyin 
dog‘lar va mayda yoriqlar paydo bo‘ladi. Bunday suvoq yuzasi 
yog‘li bo‘yoq bilan surkalganda ham unda tuz sho‘ralari kabi 
dog‘lar hosil bo‘laveradi.