Arxitekturaviy kompozitsiya asoslari

Yakuniy mavzu bo'yicha bajariladigan vazifa to'g'risida
Muayyan m e’moriy situatsiyadagi (holatdagi) kichik jamoat binosi quri- 
lishiga belgilangan joyni o ‘rganib boMgach, talaba loyiha g‘oyasini aniqlaydi. 
Loyiha aniq masshtablardagi bosh tarh , tarz, old tarz, yon tarz yoki qir- 
qim chizm alari va sodda maketdan iborat.
Bu vazifada mustaqil (o‘qituvchining yordamisiz) qisqa muddatga loyiha 
qilinadi. Loyihalanuvchi inshoot kichikroq, qiyofasi hamda funksiyasi yaqqol 
ifodalangan b o ‘lishi kerak. Inshoot tarkibiga bir necha (2-3) xona, pokla- 
nish b o ‘linmasi (san. uzel) b o lishi lozim.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Inshootga ajratilgan joyning chizm asi (sxemasi) vazifa m atni bilan b ir­
galikda beriladi.
Topshiriq maqsadi: o ‘qishning 2 yil yakunida loyihani ham da loyiha 
g‘oyasini soddalashgan maket va chizm a shakllarida ko‘rsata bilish 
ko‘nikmalarini sinashdan iborat.
Vazifada inshoot kompozitsiyasini sodda va lo‘nda vositalar yordam ida 
hal etish talab qilinadi. U m usaw ada (eskiz) tariqasida 55x75 sm taxtaga 
tortilgan qog‘ozda bajariladi, ustiga m aket ishlanadi. Maket bir yoki bir 
necha rangli qog‘oz yoki kartondan yasaladi; miqyos uchun asosga odam - 
ning shakli o ‘rnatiladi. Musawada ham , maket ham mumkin bo'lgan qa- 
dar (ifodaga putur yetkazmagan holda) sodda b o llmog‘i zarur. C hizm ada 
quyidagi usullardan foydalanish mumkin: bir yoki bir necha rangli b o ‘yov, 
qora va rangli siyoh (tush) bilan qilinadigan chizgilar (shtrixovka), te m ­
pera, guash, rangli qog‘ozlardan yopishtirish (applikatsiya) yoki mavjud 
qog‘ozlardagi tasvirlardan kerakli joyini qirqib yopishtirish (kollaj). C hiz­
mada masshtab, asosiy o ‘lchovlar va balandlikiar ko'rsatilishi lozim. Tarz 
chizmasida odam tasviri ham beriladi. Loyiha yozuvlari, jum ladan talaba 
nasabi (familiyasi), ismi, guruhning tartib raqami va boshqa yozuvlar 
m e’moriy harflar (arxitekturaviy shrift) bilan yoziladi.
Vazifani bajarishga kirishishdan a w a l vazifa m atnini sinchiklab o ‘qish 
kerak. Shuni esda tutish kerakki, klauzura - bu loyihaning eng asosiy g‘oyasini 
ifodalovchi chizmadir. Maket m usaw adasida ham da chizm ada loyihalana- 
yotgan inshootning eng asosiy konstruktiv ham rejaviy (tarixiy) jihatlari 
ko‘reatiladi.
•Vazifani bajarish uchun talabaga bino uchun ajratilgan joyning sxem a­
si 1:500 miqyosda hamda vazifa m atni (birgalikda) beriladi. Talabaga bir 
nechta variantdan biri beriladi.
Vazifa 100 balli tizim bo‘yicha, quyidagicha baholanadi.
1. Kom pozitsion-m e’moriy yechim - 65 ball;
shundan: binoning qiyofasiga - 20 ball;
konstruktiv yechimiga - 10 ball;
funksional qulayligiga - 10 ball;
binoning atrofdagi muhit bilan bogMiqligiga - 25 ball.
2. Loyihaning texnik ijrosiga:
shundan: talabaning maketlash qobiliyatiga - 15 ball;
grafik mahoratiga - 20 ball.
Vazifani bajarish uchun ajratiladigan 4 akademik (3 astronom ik) soat- 
ni quydagicha taqsimlash tavsiya etiladi:
25 daqiqa - vazifa matni va bino uchun ajratilgan joy sxemasi bilan 
tanishishga;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

45 daqiqa - eskizlashga;
45 daqiqa - maket yasashga;
65 daqiqa - grafikaga, shundan
15 daqiqa - tarz (fasad) uchun,
15 daqiqa - tarh (plan) uchun,
15 daqiqa - qirqim uchun,
20 daqiqa - yozuvlar (o‘lcham , balandliklar, annotatsiya va h.k.) uchun.