Arxeologiya, qadimgi dunyo tarixi va etnografiya kafedrasi

Sarasvati – («suvga tegishli», «ajoyib»), qadimgi hind mifologiyasida daryo va uning ma’budasi. «Rigveda»da Sarasvati eng hurmatga sazovor daryodir (unga uchta madhiya bag’ishlangan). Sandxu Sarasvatining onasi hisoblangan. «Rigveda» da Sarasvati sohillarida yashovchi podsho va odamlar haqida aytilgan. U boy, suvga to’la va intiluvchandir; u tog’dan dengizga oqadi; uning oqimi kattaligi bilan boshqa suvlardan ustun turadi. Uning suvi musaffo, Sarasvati o’zining suvi bilan tog’ cho’qqilarini buzadi. U yetti a’zolidir, uni yettita opasi bor. U oqimlar onasi, Poviruning qizi. Uni osmondan tushib qurbonlikda ishtirok etishini so’rashadi. U asur va ilohiy deb ataladi. Sarasvati – poklovchi, Indrani davolaydi, sovg’a, ovqat, avlod, hayotiy kuch, abadiylikni keltiradi; uning ko’kragi va suti eslatiladi. U muqaddas nutq ma’budasi, she’riyat bilan bog’liq, qo’shiqchilarni himoya qiladi. Sarasvati Braxmanning qizi yoki uning xotini, keyinchalik uni Vishnuning xotini deb atashadi.

Sati – qadimgi hind mifologiyasida Dakishning qizi, Shivaning xotini. Afsonalarga qaraganda, Dakish qizining sovchilariga musobaqa o’tkazadi. Shivani xudo o’rnida ko’rmay, uni chaqirmaydi. Sati esa boshqa kuyovlarni xohlamas edi. U gulchambarini osmonga otganida to’satdan paydo bo’lgan Shivaning bo’yniga osilib qoladi. Rozi bo’lmagan Dakish Shivani qurbonliklarga yaqinlashtirmaydi. Nafsoniyati paymol etilgan Sati bunga chiday olmay, o’zini olovga tashlaydi va yonib ketadi (Hindistonda «sati» udumi paydo bo’ladi: erlarining ko’mish gulxanlarida beva ayollar o’z-o’zlarini yoqishadi). Satining kuygan jasadi bilan Shiva ko’p vaqtlar dunyo kezadi. Nihoyat uni Vishnu ko’plab bo’lakchalarga chopib tashlaydi. Bo’lakchalar tushgan yerlar ziyoratgoh markazlarga aylanadi. Bir qancha vaqt o’tgach, Sati Parvati timsolida qayta tug’iladi.²¹