Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

 
I s m l a r v a i d e n t i f i k a t o r l a r
Ma‘lumki, ma‘lumotlarning tahlili jarayonini ifodalovchi algoritm turli xil ob‘ektlar 
(o’zgarmaslar, o’zgaruvchi miqdorlar, funktsiyalar va hokazo) ustida ish olib boradi. Bu 
ob‘ektlarga ularning vazifasi va qabul qiladigan qiymatlariga qarab maxsus ismlar beriladi. Shu 
ismlarni odatda, identifikatorlar deb ataladi. Identifikator deb harf yoki "_" belgisidan boshlanuvchi, 
harf, raqam va "_" belgisining ixtiyoriy ketma-ketligiga aytiladi: 
:=



 
Agar quyidagi oraliq tushunchani kiritsak:
:= 


Yuqoridagi aniqlashni quyidagicha ham yozish mumkin:
:=  {}. 
Xizmatchi so’zlardan identifikator sifatida foydalanish mumkin emas. Odatda identifikator 
so’zining o’rniga qulayroq va qisqaroq qilib ism deyish mumkin. Dasturda qatnashuvchi 
ob‘ektlarga ismlarni dastur tuzuvchi o’z ixtiyoriga ko’ra tanlab olishi mumkin. Bir xil ism bilan bir 
necha xil ob‘ektlarni nomlash mutlaqo mumkin emas. Turbo Pascal muhitida ismda qatnashuvchi 
belgilar soni (ism uzunligi) 63 ta belgidan oshmasligi kerak. 
Ismlarga misollar: 
_Burchak, _A1, Ahmad_Berdiev, C, Summa, Time, A, S1, … 
E ‘ l o n l a r
Paskal tilining asosiy tushunchalaridan biri e‘lon qilish hisoblanadi. Dasturda qatnashuvchi 
barcha ob‘ektlarning ismlari mos ravishda dasturning bosh qismida, ularning qanday tipdagi 
qiymatlar qabul qilishi mumkinligiga qarab, e‘lon qilinib qo’yilishi kerak. Paskal tilida e‘lon 
qilishning 5 xil turi mavjud: 

metkalar e‘loni; 

o’zgarmaslar e‘loni; 

tip aniqlash uchun e‘lon; 

o’zgaruvchilar e‘loni; 

protsedura va funktsiyalar e‘loni. 
Umuman olganda, yuqorida sanab o’tilgan e‘lonlarning vazifalari ularning nomlaridan ham 
sezilib turibdi, e‘lonning vazifalari esa keyinroq to’la ochib beriladi. 

---

104