Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Mavzu: Paskal dasturlashtirish tili va uning asosiy ob‘ektlari. Paskalda dasturlashtirish 
texnologiyasi 

---

102 
Reja: 
1.
Paskal tilining alfaviti 
2.
Operatorlar 
3.
Ismlar va identifikatorlar 
4.
E‘lonlar 
5.
O’zgaruvchilar 
6.
Funktsiyalar va protseduralar 
7.
 
Dastur matnini yozish qoidalari
 
P a s k a l t i l i n i n g a l f a v i t i
Ma‘lumki, har qanday tilni o’rganish uning alfavitini o’rganishdan boshlanadi. Tilning 
alfaviti - shu tilgagina tegishli bo’lgan asosiy belgilari va tushunchalar to’plamidan iborat bo’ladi. 
Paskal tilining alfavitini tashkil etuvchi asosiy belgilar jamlamasini 3 guruhga ajratish mumkin: 
harflar, raqamlar va maxsus belgilar.
Til alfavitining metalingvistik (Bekus - Naur) formulasi quyidagicha bo’ladi:
:=(( 
Harf sifatida katta va kichik lotin harflari ishlatiladi. Lekin, matnlar va dasturga izohlar 
yozish uchun kirill alifbosining bosh va kichik harflarini ham alfavitga kiritilgan. 
Raqamlar sifatida oddiy arab raqamlari olingan: 
:=0

1

2

3

4

...

9 
Maxsus belgilar ko’p sonli va bir jinssiz bo’lganligi uchun ularni o’z navbatida 4 ta guruhga 
ajratamiz: 
belgi>:=amal 
belgisi>

amali 
belgisi>



. 
:= * 

/ 

+ 

- 
Bu amallar mos ravishda ko’paytirish, bo’lish, qo’shish va ayirish belgilari hisoblanadi. 
Solishtirish amallarining belgilari, ularning matematik ifodasi va amallarning ma‘nosi 1-
jadvalda o’z ifodasini topgan. Bu yerda shu narsaga ahamiyat berish kerakki, ba‘zi bir amallar 
ikkita belgi orqali ifodalangan. 
1-jadval