Aromatik uglevodorodlar va ularning klassifikasiyasi Reja: Reja

Nomenklaturasi va izomeriyasi. Benzol gomologik qatorining umumiy formulasi CnH2n-6. Gomologlarni benzolning molekulasidagi bitta yoki bir nechta vodorod atomlari o'rnini turli xil uglevodorod radikallari egallagan hosilalari sifatida qarash mumkin. Benzol gomologlarini ratsional nomenklatura bo'yicha nomlashda benzol halqasidagi vodorodga almashgan radikallar nomiga benzol so'zi qo'shiladi. Masalan: CH3 CH3 CH5

• Nomenklaturasi va izomeriyasi. Benzol gomologik qatorining umumiy formulasi CnH2n-6. Gomologlarni benzolning molekulasidagi bitta yoki bir nechta vodorod atomlari o'rnini turli xil uglevodorod radikallari egallagan hosilalari sifatida qarash mumkin. Benzol gomologlarini ratsional nomenklatura bo'yicha nomlashda benzol halqasidagi vodorodga almashgan radikallar nomiga benzol so'zi qo'shiladi. Masalan: CH3 CH3 CH5
• 6 QTCH3 О
• metilbenzol dimetilbenzol etilbenzol Ikkinchi xil nomlash usulida benzol radikali C6H5- fenil deb atalib, aromatik uglevodorodlar metan qatori uglevodorodlarining hosilasi deb qaraladi. Masalan: CH3 C2H5
• 16 6
• fenil metan, toluol fenil etan

Agar benzol molekulasidagi vodorod atomlari bir nechta radikal bilan almashgan bo'lsa, uning quyidagi izomerlari hosil bo'ladi:

• a) Ikkita vodorod almashgan hosilalari quyidagicha nomlanadi:
• O'rinbosarlar yonma-yon joylashgan bo'lsa, bunday izomerlar orto- izomerlar (o-), ya'ni 1,2-izomer deyiladi;
• O'rinbosarlar bitta uglerod atomi bilan ajratilgan uglerod atomlarida joylashgan bo'lsa, bunday izomerlar meta-izomerlar (m-), ya'ni 1,3-izomer deyiladi;
• O'rinbosarlar ikkita uglerod atomi bilan ajratilgan uglerod atomlarida joylashgan bo'lsa, bunday izomerlar para-izomerlar (p-), ya'ni 1,4-izomer deyiladi.
• b CH CH3 CH CH3 CH3 CH3 o-ksilol m-ksilol p-ksilol

Benzol gomologlari alkilbenzollar deb yuritiladi. Ular molekulasidan bitta vodorod atomi ajralib chiqsa bir valentli aromatik radikallar yoki arillar (Ar) hosil bo'ladi. Masalan, C6H5- fenil, CH3-C6H4- tolil, (CH3)2C6H3- ksilil deb ataladi. Benzolning ikki valentli radikali C6H4= fenilen, C6H5-CH2- benzil radikali deyiladi.

• Benzol gomologlari alkilbenzollar deb yuritiladi. Ular molekulasidan bitta vodorod atomi ajralib chiqsa bir valentli aromatik radikallar yoki arillar (Ar) hosil bo'ladi. Masalan, C6H5- fenil, CH3-C6H4- tolil, (CH3)2C6H3- ksilil deb ataladi. Benzolning ikki valentli radikali C6H4= fenilen, C6H5-CH2- benzil radikali deyiladi.