Arnawli bilimlendiriw ministrligi berdaq atinda

3.5. Oqıwshılardıń bilimin tekseriw hám bahalaw kriteriyaları 

Oqıwshılardıń  bilimin,  qabıletin,  tájiriybesin  tekseriw,  olardı  tárbiyalaw  hám 

oqıtıw  protsessiniń  áhmiyetli  elementi  esaplanadı,  sonıń  menen  birge  oqıtıwdıń 

nátiyjesi  anıqlanadı,  bulardıń  hár  qıylı  tárepleri  oqıtıwshılardıń  pedagogikalıq 

bilimleri  hám  praktikalıq  jumısların  barlıq  waqıtta  itibar  menen  alıp  barıwģa 

baģdarlaydı.  Oqıwshılardıń  oqıw  materialın  ózlestirgenligi,  tájiriybe  hám 

kónlikpeler payda bolģanlıģın tekseriw hám bahalaw oqıtıwdıń zárúr bólimi bolıp 

esaplanadı.  Bul  tek  ģana  oqıtıw  nátiyjelerin  baqlap  ģana  qoyıw  emes,  oqıw 

protsessiniń hár qıylı basqıshlarında oqıwshılardıń biliw jetiskenliklerine  basshılıq 

etiw bolıp esaplanadı.  

Bilimlerdi  tekseriw  hám  bahalaw  mámleketlik  áhmiyetke  iye,  Oqıw 

jetiskenliklerin  tekseriw  nátiyjelerine,  mektep oqıwshıları  alģan  bilimler,  tájiriybe 

hám  qabıletlerdiń  bahasına  baylanıslı  oqıtıwshılardıń  jumısı  haqqında, 

oqıwshılardıń ózlestiriwi haqqında juwmaqqa keliw múmkin.  

Oqıwshılardıń bilim hám tájiriybelerin tekseriw formaları hár qıylı bolıp tabıladı. 

Tekseriw formalarınıń hár túrliligi oqıwshılardıń ózleriniń bilimine, onı qaytarıwģa 

dıqqatın  bóliwge  májbúr  etedi.  Oqıwshılardıń  bilim,  qabılet  hám  tájiriybelerin 

baqlaw hám bahalawdıń úsh formasınan paydalanıladı. Baqlawdıń bul úsh túri bir-

biri menen tıģız baylanısqan. Bulardıń úshewide oqıwshılar bilimin bahalawda jaqsı 

nátiyjeler beredi.  

Baqlawdıń  kúndelikli  forması  oqıwshılardıń  bilimin  sistemalı  túrde  ótken 

sabaqların sorap barıw tiykarında orınlanadı. Baqlawdıń aralıq túrinen oqıwshılardıń 

bir jıllıq ózlestiriwleri tuwralı juwmaq shıģarıladı. Jıllıq ózlestiriw hám tapsırılģan 

imtixan  nátiyjeleri  oqıwshınıń  pándi  qanshama  ózlestirgeni  tuwralı  juwmaq 

shıģarıwģa imkaniyat beredi. 

Oqıwshılardıń  bilimlerin  baqlaw  jumısına  sıpatlı  jaqınlasıw  maqsetinde  olar 

tárepinen  jol  qoyılatuģın  qátelikler  túrleri  hám  bahalaw  kriteriyaları  úyrenip 

shıģıladı. 

---

23 

 

Sońģı jıllarda tálimniń barlıq basqıshlarında hámde joqarı mekteplerge qabıllaw 

protsessine  bilimlerdi  bahalawdıń  test  usılı  keń  tarqalmaqta.  Test  usılı  oqıtıwda 

kúndelikli basqıshta hám juwmaqlawshı baqlawda qolanılıwı múmkin.  

Test sorawları ádette ózlestiriwleri baqlanatuģın predmet programması mazmunın 

qamrap aladı, bul tárepinen ol burınnan belgili sınaw biletinen ayırılıp turadı, bunday 

jaģday  oqıwshınıń  bilimin  bahalawdaģı  tosınnanlıqlardı  kemeytedi.  Test 

sorawlarına  tuwrı  juwaplardıń  aldınnan  belgili  ballar  menen  bahalap  qoyılıwları 

oqıwshı  bilimin  oqıtıwshı  tárepinen  bahalawdaģı  subektlikti  joģaltadı,  barlıq 

oqıwshılar óz bilimin birdey sharayatta kórsete aladı. Topardıń barlıq aģzalarına test 

sınaw  qaģazlarınıń  teńdey  tarqatılıwı,  oqıwshı  juwapların  bahalaw  gilti  quralında 

tekseriwi protsessinde qısqa múddetlerde ámelge asırıw imkaniyatın beredi.  

Test sınawları baspa kartochkalar tiykarında hámde kompyuter programmaları  

járdeminde  ótkeriliwi  múmkin.  Kompyuterdiń  joqarı  texnikalıq  imkaniyatları  bul 

protsessti tolıq tereń túrde qabıl qılıw imkaniyatın beredi hám ámelde oqıtıwshınıń 

nátiyjelerin  toplaw  jumısınan  tolıq  azat  etedi,  bul  jumıstı  kompyuter  orınlaydı, 

oqıwshı bolsa,  óz biliminiń bahasın sol zamatta kompyuter ekranında bilip aladı. 

Oqıtıwshıģa bolsa, oqıwshılar bilimindegi ózine sáykes kemshiliklerdi topar menen 

talqılaw wazıypası qaladı.  

Fakultativ sabaqtıń bul túriniń ózine sáykes táreplerinen biri mektep fizika  

eksperimenti  hám  basqa  jeke  hám  ámeliy  jumıslarģa  ulıwma  waqıttıń  60-70 

protsenti  sarplanadı.  Bulardan  basqa  predmetler  aralıq  fakultativ  sabaqlarda 

shólkemlestiriliwi múmkin:  



 

fizika-astronomiya; 



 

fizika-matematika-informatika;  



 

esaplaw texnikası;  



 

fizika-ximiya;  



 

fizika-ekologiya; 



 

fizika-biologiya-astronomiya;  

bolıwı múmkin.  

 

---

24