Археологияда

Архитектура ва археология.

Ўрта Осиёда неолит давридан бошлаб инсонлар қурилиш ишлари билан шуғулланиб келган. Энг аввал яшаш учун уйлар, бронза давридан бошлаб эса ижтимоий характердаги бинолар қурилган (ибодатхона, сарой, ҳарбий истеҳкомлар, йўллар ва йўл бўйи иншоотлари ва ҳакозалар). Бинолар меъморчилик қоидалари ва қонуниятлар асосида барпо этилган. Меъморчиликнинг симметрия, пропорция, сейсмистик каби қонуниятлари борки булар бузилган тақдирда бинонинг яшаш даври узоққа бормайди.

Меъморчилик тарихи билан шуғулланувчи мутахассислар археологлар очиб ўрганаётган ҳар бир бинонинг қурилиш қонуниятлари билан қизиқиб боради ва бирга тадқиқотлар олиб боради.
Меъморчилик ижтимоий тарихни беради, жамиятнинг ривожланиш даражасини кўрсатувчи белги. Неолит даврида бир хонали уйларнинг пайдо бўлиши моногам оиланинг шаклланганлигини, кўп хонали уйларнинг қурилиши патреархал оиланинг пайдо бўлганлигини кўрсатса, уйларнинг бир жойда жамланиши қишлоқларнинг, монументал биноларнинг қурилиши эса шаҳарларнинг пайдо бўлиши жараёнларини кўрсатади.
Дин тарихи ибодатхоналар, синфларнинг шаклланиши ва ривожланиши саройлар, ҳарбий санъатнинг ривожланиши қалъалар меъморчилиги мисолида ўрганилади.

Компьютер технологиялари ва археология.

Компьютер технологиялари деярли ҳамма фанларнинг, жумладан археологиянинг ҳам ривожланишига хизмат қилмоқда.

Археологик тадқиқотлар ўтказишда, қазишмаларни фиксация қилишда, қазишмаларнинг фото суратларини олиш ва компьютерга ўтказиш, топилмаларнинг суратини олиш ва компьютерга ўтказиш, ёдгорликларнинг космик тасвирларини компьютерга ўтказиш, GIS технологияларни амалга оширишда, археологик ёдгорликларнинг харитасини тузишда, энг кичик топилмаларни компьютерда каттартиб кўриш каби энг қийин амалларни бажармоқда.
Топилмаларнинг базасини яратиш, таққослаш, аналогиялар келтириш бўйича махсус археологик дастурлар яратилган.
Археологик маълумотларни оммалаштириш бўйича халқаро интернет тизимида илмий ва илмий оммабоп сайтлар яратилган. Бу сайтларда археология бўйича кунлик ахборотлар тарқатилиб борилмоқда. Сайтларнинг энг қимматли томони шундаки уларда археология бўйича илмий семинар, каллоквиум, конференциялар ҳақида эълонлар тарқатилиб, анжуман материаллари сайтларда эълон қилиб борилмоқда. Ҳар бир сайтнинг электрон кутубхоналари ташкил этилиб, археологик адабиётларнинг базаси ошиб бормоқда.
Археология табиий фанлардан география, биология билан чамбарчас боғлиқ холда ривожланади. Ҳар бир фан тармоғини алоҳида кўриб чиқамиз.