Arab tili nashr doc



Download 5,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/63
Sana25.02.2022
Hajmi5,71 Mb.
#297882
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   63
Bog'liq
mabdal-qiroat-1-yangisi

ِﻜﹶﻟ
 
،ﹶﺕﻴﹶﻟ
 
،ﻥ
ﻥ
ﱠلﻌﹶﻟ
 
،
 
ﻥﹶﺍ
дан ташыари ыолган ъаммасига содрул калом, яцни 
гапнинг бошида келиши вожиб бщлади. Чунки 
ﻥﹶﺍ
щзининг 
исми, хабари билан муфраднинг ъукмида бщлиб, ё фоил, ё 
мафцул, ё мубтадо, ё хабар бщлиши мумкин. Бундан эса 
гапнинг щртасида келиши мацлум бщлади. Буларнинг 
барчасининг охирига “мои коффа
97
” 
(
ﺎﻤ

ыщшилиб келса, 
улар амалдан туширилади. Масалан: 
97
 “
ﻥِﺍ
”, “
ﻥﹶﺍ

каби
 
юкламаларга
қўшилиб

ﺎﻤﱠﻨِﺇ
”, “
ﺎﻤﱠﻨَﺃ

 
шакилларига
айлантириб

уларнинг
таъсирида
бўлган
сўзларни
бош
келишикка
қайтариш
.


132_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
ﻡﺌِﺎﹶﻗ
 
ﺩﻴﺯ
 
ﺎﻤﱠﻨِﺇ
 
Уларга 
(
ﺎﻤ
)
“мои коффа” ыщшилиб келганда фецлга дохил 
бщлади. Чунки уларнинг фецлга щхшашлик аъамияти 
ыолмайди. Масалан: 
ﻌﺼﻴ
 
ﺎﻤﱠﻨَﺄﹶﻜ
 
ﺩ
ِﻓ
ِﺀﺎﻤﺴﻟﺍ
 

Анъом
сураси
, 125-
оят

ﻥِﺍ
жумланинг мацносини тацкидлайди, холос. Жумла-
нинг мацносини щзгартирмайди. Масалан:
ﺩﻴﺯ
 
ﻥِﺍ
ﻡﺌِﺎﹶﻗ
 

 
ﹶﺍ
ﻥ
эса юыорида айтилганидек, щзининг исми, хабари 
билан муфраднинг ъукмида бщлади. Шунинг учун жумла 
ыилиш лозим бщлган щринларда касра ыилиб щыиш вожиб 
бщлади. Муфрад щринларда эса фатъа ыилиб щыиш вожиб 
бщлади.
Касра ыилиб щыиш щринлари: 
Гапнинг бошида келганда:
ﻡﺌِﺎﹶﻗ
 
ﺍﺩﻴﺯ
 
ﻥِﺍ
Ыовл сщзидан ва унинг мазмунидаги исми фоилими, 
исми мафцулими, ыайсинисидан кейин бщлса ъам, келганда, 
яцни маыулун ыовл бщлганда: 
ﺩﻴﺯ
 
َلﺎﹶﻗ
 : 
ﺭِﻓﺎﺴﻤ
 
ﻲﱢﻨِﺍ
 
Аммо (
 
َلﺎَﹶﻗ
-
 
ُلﻭﹸﻘﻴ
)дан кейин шу фецлларга мафцул 
суратда эцтибор ыилинса, 
 
ﻥﹶﺍ
َ
щыилади. Мавсулдан кейин 
келганда ъам, чунки мавсулнинг силаси жумла бщлмай 
ыолмайди, яцни жумла бщлади. Шунинг учун
ِﺍ
ﻥ
билан 
тацкидлаш лозим бщлади.



______________________________________________________________ 
133 
Масалан:
ﻡِﺌﺎﹶﻗ
 
ﻩﺎﺒﹶﺍ
 
ﻥِﺍ
 
ﻱِﺫﱠﻟﺍ
 
ﻲِﻨ
 
ﺀﺎﺠ
Фатъа ыилиб щыиш щринлари: 
Фоил бщлганда:
َﱠﻨَﺃ
 
ﻲِﻨﺒﺠﻋﹶﺍ
ﺭِﻓﺎﺴﻤ
 
ﻙ
Мафцул
бщлганда:
 
ﻡﱢﻠﻌﹶﺘﻤ
 
ﻙﱠﻨ
َﺃ
 
ﺏِﺤﹸﺍ
 
ﺎﹶﻨ
 
َﺃ
Музофун илайъ бщлганда:
ﺭﺎﻬِﺘﹾﺸِﺍ
 
ﻲِﻨﺒﺠﻋﹶﺍ
 
ﻡﻟِﺎﻋ
 
ﻙﱠﻨﹶﺍ
Мубтадо бщлганда:
ﻲِﻨﺒﺠﻋﹶﺍ
 
ﻡِﺌﺎﹶﻗ
 
ﻙﱠﻨﹶﺍ
 
ﹶﻟﻭ
ﹶﻻ
дан кейин келганда араблар 
ﻥﹶﺍ
ыилиб щыишни лозим 
топдилар. Чунки у мубтадодир. 
Масалан: 
ﹶﻻﻭﹶﻟ
ﺍﹶﺫﹶﻜ
 
ﻥﺎﹶﻜﹶﻟ
 
ﻡِﺌﺎﹶﻗ
 
ﻙﱠﻨﹶﺍ
 
 
ﹶﻟﻭ
дан кейин келганда
ﻥﹶﺍ
щыилади. Чунки у
ﹶﻟﻭ
шартияга 
фецли шарт бщладиган таыдирий фецлга фоилдир.
Масалан: 
 
ﻙﱠﻨﹶﺍ
 
ﻭﹶﻟ

 
ﻭﹶﻟ
 
ﻭ
 
ِﺭﹾﻜﻤ
 
ﻙﱠﻨﹶﺍ
ﻙﹸﺘﻤﺭﹾﻜﹶﺍ
 
ﻡ
.
 
Агар икки хил таыдир ыилиш жоиз бщладиган бщлса, икки 
хил щыиш жоиз бщлади. 
Масалан:
،ﻪﻤِﺭﹾﻜﹸﺍ
 
ﻰﱢﻨِﺎﹶﻓ
 
ﻲِﻨﻤِﺭﹾﻜﻴ
 
ﻥﻤ
 
жумла
деб
қаралгани
учун
ﻪﻤِﺭﹾﻜﹸﺍ
 
ﻰﱢﻨَﺄﹶﻓ
 
ﻲﻨِﻤﺭِْﻜﻴ
 
ﻥﻤ
 
муфрад
деб
қаралгани
учун
ﻥِﺍ
َ
ни тахфиф ыилиш мумкин. Лекин уни тщльизиш учун 
битта 

ل

тацкид керак бщлади. 


134_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
Масалан: 
ﻡِﺌﺎﹶﻘﹶﻟ
 
ﺍﺩﻴﺯ
 
ﻥِﺍ
 
ﱠنِا
ни ильо, яцни бекор ыилиб амалдан тушириши ъам 
мумкин.
ﻡِﺌﺎﹶﻘﹶﻟ
 
ﺩﻴﺯ
 
ﻥِﺍ
 
ﻥﹶﺍ
ъам тахфиф бщлиши мумкин. Унда исми муыаддар 
бщлган замири шанц бщлади. Бу ъолат ъамма жумлаларга 
кетаверади.
Масалан: 
ﹶﻻ
 
ﻥﹶﺍ
 
ﺩﻬﹾﺸﹶﺍ
ﻟِﺍ
 
ﱠﻻِﺍ
 
ﻪ
 
ُﷲﺍ
 
ﻥﹶﺍ
тахфиф ыилиниб, фецлга дохил бщлганда син (


ﺩﹶﻗ
 
،
ﹶﻑﻭﺴ
،
,ъарфи нафий ъам келиши мумкин. 
Масалан:
ﻡﻭﹸﻘﻴﺴ
 
ﻥﹶﺍ
 
ﻡِﻠﻋ
Бу тахфиф ыилинган 
ﻥﹶﺍ
ъукмий исмга айлантирувчи 
ﻥﹶﺍ
носиба билан илтибос
98
бщлмаслиги учун бу музорий 
фецлларни истиыболга хослайдиган 

 
،ﹶﻑﻭﺴ
 
،ﺩﹶﻗ
,ъарфи 
нафийлар келади.
Масалан:
ََﺌِﻟ
ﹶﺍ
 
ِﺏﺎﹶﺘِﻜﹾﻟﺍ
 
ُلﻫﹶﺍ
 
ﻡﹶﻠﻌﻴ
 
ﱠﻼ
ﱠﻻ
 
 
ﻥﻭﺭِﺩﹾﻘﻴ
 ...
 
Ҳадид
сураси
, 29-
оят

ﹶﻜَﺄ
ﻥ
 
ташбеъ учун келади.
Масалан:
ﻥَﺄﹶﻜ
ﺩﺴََ


 
ﺍﺩﻴﺯ
 
 
98
Ноаниқ
; (
ўхшаш
). 



______________________________________________________________ 
135 
У тахфиф ыилиниши мумкин ва ыуйидаги 
ﹶﻜَﺄ
ﻥ
суратига 
эга бщлади. Бу ъолда афсах
99
луьатга ыараганда амалдан 
туширилади. 
Масалан: 
ﺩﹶﺜ
 
ﻥَﺄﹶﻜ
ِﻥﺎﱠﻘﺤ
 
ﻩﺎﻴ
 
ﻥِﻜﹶﻟ
 
истидрок учун, яцни юыоридагини щнглаш учун 
келади.
Масалан:
 
ﻰِﻨ
 
ﺀﺎﺠ
ﻴ
 
ﻡﹶﻟ
 
ﺍﺭﻤﻋ
 
ﻥِﻜﹶﻟ
 
ﺩﻴﺯ
ْ

ِﺠ
 
У иккита бир-бирига мутоьойир
100
бщлган каломнинг 
щртасида келади. У тахфиф бщлиб, бекор ыилинади ва ъарфи 
атфалардан деб ыараш мумкин бщлади. У 
ﹶﻟِﻜ
ﻥ
бщлиб, тахфиф 
бщлганда олдидан битта 

و

келиши жоиз бщлади. 
ﻭﹶﻟ
ِﻜ
ﻥ
кщринишига эга бщлади.
ﹶﺕﻴﹶﻟ
таманний учун, яцни мумкин бщлган нарсани ъам, 
мумкин бщлмаган нарсани ъам орзу ыилиш учун келади.
ﺯ
 
ﹶﺕﻴﹶﻟ
،ﺭﻀِﺎﺤ
 
ﺍﺩﻴ
ﺏﺎﺒﱠﺸﻟﺍ
 
ﹶﺕﻴﹶﻟ
 
ﺩﻭﻌﻴ
 
.
 
ﱠلﻌﹶﻟ
 
тарожий учун, яцни умид ыилиш учун келади. У 
мумкин бщлган нарсаларга ишлатилади.
 
َﷲﺍ
 
َلﻌﹶﻟ
ﻴ
 
ﺤ
ِِﺩ
ﺍﺭﻤَﺃ
 
ﻙِﻟﹶﺫ
 
ﺩﻌﺒ
 


 
Тало
қ
сураси
, 1-
оят

 
52-машы
Щыитувчи щыувчиларга айтди: “Болаларим, ыайси 
бирингиз кечаги дарсни яхши щзлаштирдингиз?” 
99
Фасохатли
луғатда
.
100
Тескари



136_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
Абдуллоъ туриб айтди: “Мен яхши щзлаштирдим
»

Щыитувчи 
Абдуллоъга 
айтди: 
«Сен 
яхши 
щзлаштирдингми?
»
Абдуллоъ айтди: “
Й
щы, мен яхши 
щзлаштирганим йщы”. Щыитувчи айтди: “Нега?” Абдуллоъ 
айтди: “Чунки кеча мен касал эдим”.
 
 
 
 
ﹶﺘﻡ
ﹾﻟﺍ
 
ِﻜﹶﺘ
ﺏﺎ
َ


 
ﻭ
ُل
ِﺒ
 
ﻌ
ﻭ
ِﻥ
ِﷲﺍ
 
 
 
 
 
Шецр
 
 
ِﻪﱠﻠﻟﺍ
 
ِﻥﻭﻌِﺒ
 
ُلﻭﹶﻻﺍ
 
ﺏﹶﺎﺘِﻜﹾﻟﺍ
 
ﻡﹶﺘ
ِﻡﻴِﺭﹶﻜﹾﻟﺍ
 

ﺎﹶﻁِﻘﻨﺍ
 
ﻼِﺒ
 
ﺏﺍﻭﱠﺜﻟﺍ
 
ِﻪﱠﻠﻟﺍ
 
ﻥِﻤ
 
ﻭﺠﺭَﺃﻭ
ِلﻴِﻠﹶﻘﹾﻟﺍ
 
ﻲِﻠﻤﻌِﺒ
 
ِﻪﱠﻠﻟﺍ
 
ﻲﻀِﺭ
 
ﹸﺕْﺌِﺸ
 
ﻭ
 
ِﺭﻭﹸﻔﹾﻐﻤﹾﻟﺍ
 
ِﻩِﺩﺒﻋ
 
ﻥِﻤ
 
ﻲِﺒ
 
ﻪﹶﻠﻟﺍ
 
ِلﻌﺠْﻴِﻟ
 
ﻭ



______________________________________________________________ 
137 
 
 
 
ΙΙ
 
Қисм
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


138_______________________

Араб
 
тили
 
дарслиги
 – 
таркиб
 
қоидалари
 
1
 
ﺩِﻟﺍﻭ
 .
ﻥﺯﹾﺨﻤ
 .


ﹾﻜﻤ
 .
ﺭﻤﹶﺍ
 .
ﻡﺯﻋ
 .
ِﻡﻭﻴﻟﺍ
 
َلﻭﹸﻁ
 .
ﹶﻨﹶﺍ
 
ﺭﹶﻐﺼﹶﺍ
 

ِﻨِﺴ
 
ِﺱﻤﹶﺨِﺒ
 
ﻙﹾﻨِﻤ
ﻥﻴ
 .
 
 
ٍﺕﺍﻭﹶﻨﺴ
 
ﻊﺒﺴ
 
ﻩﺭﻤﻋ
 
ﺩﻴِﺭﹶﻓ
.
ٍﺕﺍﻭﹶﻨﺴ
 
ﻊﺴِﺘ
 
ﺎﻫﺭﻤﻋ
 
ﹸﺔﹶﺸِﺌﺎﻋ
 
ﻪﹸﺘﹾﺨﹸﺍﻭ
 .
ِﻥﻴﹶﺘﹶﻨﺴ
 
ﹸﺫﹾﻨﻤ
 
ِﺏﺎﱠﺘﹸﻜﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﻡﱠﻠﻌﹶﺘﹶﺘ
 
ﻲِﻫﻭ
.
ﻤﹶﺍﻭ
 
ﻪﹾﻨِﻤ
 
ﺭﹶﻐﺼﹶﺍ
 
ﻭﻬﹶﻓ
 
ٍﺩﻴِﺭﹶﻓ
 
ﻭﹸﺨﹶﺍ
 

ٍﺕﺍﻭﹶﻨﺴ
 
ِ

ﹶﻼﹶﺜِﺒ
.
ِﺭﻤﻌﻟﺍ
 
ﻲِﻓ
 
ﹲﺓﺭﻴِﺒﹶﻜ
 
ﹲﺓﺩﺠ
 
ﻪﹶﻟﻭ
.
 
ﹰﺔﺒﺤﻤ
 
ﺍﺩﻴِﺭﹶﻓ
 
ﺏِﺤﹸﺘ
 
ﻲِﻫﻭ
ﹰﺓﺩﻴِﺩﹶﺸ
 .
ﺍﺭﻴِﺜﹶﻜ
 
ﺎﻬﺒِﺤﻴ
 
ﺎﻀﻴﹶﺍ
 
ﻭﻫﻭ
 .
ِﺓﺭﺎﺠﱢﺘﻟﺎِﺒ
 

Download 5,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish