Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

¹⁹⁵ Shu yerda

116

Lodj DM3 ning neytral hudud sifatidagi maqomini hurmat qilishga qaytish taklifini ilgari surdi. Xanoy delegatsiyasi rahbari Syuan Tuy taklifni muhokama qilishdan bosh tortdi va AQShdan Vetnamga qarshi bosqinchilik urushini to`xtatishni talab qildi. Ayni paytda uchrashuv to`xtab qoldi. Amerikaliklar Janubiy Vetnamdagi harbiy vaziyatni muhokama qilishni, Shimoliy Vetnamliklar esa o`z mamlakatlarining siyosiy kelajagi haqida qaror qabul qilishni xohlashdi. Darhaqiqat, yil oxiriga kelib tomonlar hech narsa bo`yicha kelisha olishmadi.
1969 yil boshida Amerika armiyasining taktikasi o`zgardi. Keng miqyosdagi qidiruv va yo`q qilish operatsiyalari endi amalga oshirilmadi, dushmanning keng ko`lamli operatsiyalarini qaytarish rejalari ishlab chiqilmadi.
General Abrams hali katta janglarga bormagan general Giapning taktikasiga moslashishga majbur bo`ldi. Abrams bo`linmalarni patrul va sabotaj operatsiyalarini o`tkazishi kerak bo`lgan vzvodlar va kompaniyalarga teng bo`lgan kichik ishchi kuchlarga ajratdi. Vazifa kommunistlarning harakatlarini oldini olish, dushmanni muvozanatdan chiqarish va uning orqa ta`minoti manbalarini yo`q qilish edi. Abrams bu taktikani «dushman tizimiga kirish» deb atagan.
Shu bilan birga, «Vyetnamlashtirish» dasturi ishga tushdi. 1969 yil 26 aprelda «Vetnamlashtirish» ning birinchi akti bo`lib o`tdi. 6-batalyon Mekong deltasidagi Phong Din provinsiyasining Can Tho shahrida bo`lib o`tgan tantanali marosimda 77-dala artilleriyasidan Vetnam Respublikasi armiyasining 213-artilleriya batalyoniga texnika topshirishni yakunladi. Shu bilan birga, Vyetnamdagi Amerika qo`shinlari soni rekord darajadagi 550 000 kishiga yetdi, bundan tashqari, Janubiy Vetnamda Avstraliya, Yangi Zelandiya, Janubiy Koreya va Tailand qurolli kuchlaridan 70 000 kishi joylashtirilgan. Ular tomonidan kuchli qo`llab-quvvatlandi

117

Harbiy-dengiz kuchlari va AQSh havo kuchlari Tinch okeanidagi Guam va Tailandda joylashgan.
Prezident Nikson adolatli tinchlikka erishish niyatini bildirganiga qaramay, 1969 yilda Amerikada urushga qarshi norozilik harakati dahshatli sur`atlar bilan o`sdi. Ko`plab amerikalik chaqiriluvchilar harbiy xizmatga chaqiruv kartalarini yirtib tashlab, chet elga qochib, harbiy xizmatdan qochgan. Ayniqsa, universitetlarda urushga qarshi tashviqot kuchaydi. Kentdagi Ogayo shtati universitetida namoyishni bostirish uchun milliy gvardiyachilar chaqirildi. Ular talabalarga qarata o`t ochishgan, natijada to`rt kishi halok bo`lgan, o`n nafari yaralangan.
Ayni paytda namoyishchilarga nisbatan repressiya kuchaydi, ta`lim muassasalari yopildi, birgina 1970 yilda 80 ga yaqin universitet va kollejlar yopildi.
1968 yil mart oyida paydo bo`lgan My Lai (Song My) filmidagi qotilliklar haqidagi faktlar ham urushga qarshi kayfiyatning kuchayishiga yordam berdi. 1968 yil 11 martda leytenant Uilyam Kellining kompaniyasi qirg`oq bo`yidagi Song My qishlog`iga bostirib kirib, 200 ga yaqin tinch aholini, jumladan ayollar va bolalarni o`ldirdi. Bu harakatlar jahon hamjamiyatini qo`zg`atdi va AQShda urushga qarshi kayfiyatni oshirdi. Harbiy qo`mondonlik tomonidan jinoyatni yashirishga urinishlar ayblovlari paydo bo`ldi. My Laidagi «fojia» Vetnam urushining asl mohiyatini yoritib berdi. R.Nikson Shoshma-shosharlik bilan «Mening qo`shig`im voqeasi» kichik hodisa ekanligini e`lon qildi... Bu AQSh hukumatining Vetnamdagi siyosatiga ta’sir qila olmaydi»196.,
Biroq, bu bayonotlar hech kimni chalg`itishi mumkin emas edi. Songmy shaxsiy, yagona voqea emasligini hamma aniq tushundi