Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

¹⁹² Lipsman S., Doyl E. va muharrirlar. Op. cit. – 28-29-betlar

¹⁹³ Tran Dinh Tho. Tinchlanish, Indochina monografiyalari. – Yuv. 1980. – 24-bet

¹⁹⁴ http// iwww.ndex.gdf.ru ​​//othproj/crimcrt/russel.html

114

Asosan qariyalar, ayollar va bolalardan iborat 3000 kishi yuzlab gektar dala va bog`larni vayron qildi.

• 
  1969 yil 13 yanvarda Saygon rejimining 8000 dan ortiq askari va AQSh harbiylari 80 ta vertolyot, 130 ta tank va 23 ta harbiy qayiq yordamida qirg`oq bo`yidagi Kaung Ngay provinsiyasida «tinchlantirish» operatsiyasini boshladilar. Uch qishloq – Binfu, Bintyau va Bintan yer yuzidan qirib tashlandi. Ban Txan kontslagerida 11 ming kishi qamalgan. Mart oyi boshida ularning 1200 nafari avval maxsus rejimda bo`lib, harbiy qayiqlarga bog`lab qo`yilgan keraksiz axlatlarga ortilgan va ular katta tezlikda ochiq dengizga yo`l olishgan. Bir necha daqiqadan so`ng arqonlar uzilib, keraksiz narsalar ag`darilgan va odamlar cho`kib keta boshlagan. Suv ustida qolganlar avtomatlardan o`qqa tutildi. Bir necha kundan so`ng, yuzlab jasadlar qirg`oqqa yuvildi.
  
• 
  1969 yil 24 apreldan 23 maygacha Amerika va Saygon qo`shinlarining bir nechta batalyonlari Thang Binh mintaqasida (Kaungnam viloyati) hududni tarash operatsiyasini o`tkazdilar. Bin Duong qishlog`ida jazolovchilar barcha aholini uylaridan haydab chiqarishdi, qishloq maydonida safga tizishdi va avtomatlardan otishdi. Hammasi bo`lib 300 kishi halok bo`ldi. Bosqinchilar aholini qo`rqitish uchun jasadlarini yo`llarga sochgan.
  
• 
  1969 yil 10 avgustda Amerika samolyotlari Binthuan provinsiyasida 50 ta qayiqdan iborat baliq ovlash flotiliyasini bombardimon qildi. Ikki yuz baliqchidan faqat bittasi tirik qolgan.
  
• 
  1969-yil 12-dekabrda Amerika vertolyotlari Baubin shahrida (Kaung-Nam provinsiyasi) bozorga eng gavjum savdo vaqtida kuchli yong`in yog`dirdi. 210 kishi halok bo`ldi.
  
• 
  Rojdestvo kechasi, 1969 yil 24 dekabr kuni Amerika artilleriyasi Saygon chekkasidagi Bien Xoa shahridagi Ziakiem katolik cherkovini o`qqa tutdi va yuzdan ortiq odamni o`ldirdi va yarador qildi.
  

115

• 
  1970-yil 1-apreldan 6-aprelgacha amerikalik va janubiy koreyalik askarlar Xanson qishlog`ida (Xanxoa provinsiyasi) qo`zg`olon ko`tardilar. Ular o`ttiz kishidan iborat uchta oilani butunlay qirg`in qildilar va «Vyetkong aloqalarida gumon qilingan» oila boshliqlarining boshlari kesilib, qishloq maydonida namoyish etildi.
  
• 
  1970 yil aprel oyida zirhli mashinalar va tanklardagi Amerika diviziyasining 198-brigada askarlari Vin Son hududiga (Kaung Ngai viloyati) bostirib kirishdi. Bir necha kun davomida tanklar sholi dalalarini, bog`larni «dazmolladi», turar-joy binolarini buzib tashladi. Vertolyotlardan tashlangan o`t o`chiruvchilar va yondiruvchi bombalar Bin Xoa va Bin Thanh195ni yoqib yubordi.
  

1971 yilda Markaziy razvedka boshqarmasi Janubiy Vetnam shimolidagi provintsiyadan bir necha million odamni majburan ko`chirish rejasini ishlab chiqdi. Bu Vyetnam urushi tarixidagi inqilobiy bazalarni yo`q qilish va milliy ozodlik kurashini bostirish maqsadida amalga oshirilgan eng yirik ommaviy ko`chirish rejasi edi. Viloyatlar «erkin bombardimon zonalari» deb e`lon qilindi. Aholi o`z uylaridan yuzlab kilometr uzoqlikda joylashgan kontslagerlarga haydab yuborilgan, u erda ular muntazam va muntazam ravishda yo`q qilingan. Mustamlakachilik urushlari tarixidagi misollarni deyarli bilmagan milliy miqyosda tinch aholini internirlash va yo`q qilish siyosati AQShning o`zida hindlarning ommaviy qirg`in qilinishini eslatdi.
Shunday qilib, hamma narsa AQSh qo`shinlari tomonidan tinch aholiga nisbatan g`ayriinsoniy va noqonuniy usullarni qo`llash keng tarqalgan va odatiy amaliyotga aylanganidan dalolat beradi.
1969 yil 25 yanvarda muzokaralar jarayoni doirasida birinchi yalpi majlis bo`lib o`tdi. Amerika delegatsiyasi rahbari Genri Kabot