Аплв1тот1 Jill. V b tk kaffTAlv grant bulalari

Bu yozuv tagiga Styuart va uning hamrohlari imzo qo‘yganlar. Shuhrati butun dunyoga yoyilgan bu katta voqia ana shu tarzda nishonlandi.
— Ular o'zlarining janubdagi do‘stlari bilan ko'risha oldilarmi? — deb so'radi Elen.
— Ha, — deb javob berdi Paganel, — hammasi ham janubga yetib keldi, lekin bu sayohat ularga juda qimmatga tushdi! Styuard hammadan ko‘proq zahmat

338

chekdi. Ular Adelaidaga yo‘lga chiqqanda, Styuartning sog‘lig‘ini zangla kasali juda yemirib tashlagan edi. Sentabrning boshida uning kasali shunday zo'rayib ketadiki, Styuart odamlar yashaydi-gan yerlarni ko‘rishdan umidini uzib qo‘yadi; endi u egarda o‘zini eplab o‘tirolmay qolgan bo'lib, ikki ot o‘rtasiga o‘rnatilgan zambilda yotib yo‘l bosardi. Oktabrning oxirida u qon tupura boshlaydi, bu esa sayyohning tinka-tinkasini qurutib yuboradi. Unga sho‘rva pishirib berish uchun otlardan birini so‘yish-ga majbur bo'ladilar. Yigirma sakkizinchi oktabrda Styuart sal bo'lmasa o‘lib qolayozdi, lekin shundan keyin bemorning ahvoli tez yaxshilana boradi; o'ninchi dekabrda kichkina otryadning barcha a’zo-lari dastlabki manzilga yetib keladilar.
0 ‘n yettinchi dekabrda Adelaida aholisi Styuartni kutib oladi. Lekin sayyohning sog‘lig‘i zaiflashib qol­ gan edi, shundan keyin ko‘p o‘tmay u Geografik jamiyatning mukofoti — katta oltin medalni olib, «Hind» kemasida o‘z vatani Shotlandiyaga jo‘nab ke­ tadi.
— Styuartning vafotidan keyin sayyohlardan boshqa hech kim yangi kashfiyotlar ochishga urin-madimi? — deb so'radi Elen.
— Nega endi, — dedi Paganel, — men Leyxardt to‘g ‘risida bir necha marta to'xtab o‘tdim. Bu sayyoh 1844-yildayoq Avstraliyaning shimoliga ajoyib say-yohat uyushtirgan. 1848-yilda u ikkinchi marta eks­ peditsiya tashkil qildi, bu safar u Avstraliyaning shi-mol-sharqiga yo‘l oldi. Hozir mana o‘n yetti yil bo‘ldiki, undan dom-darak yo‘q. Bultur melburnlik botanik doktor Myuller Leyxardtni axtarib topish uchun ekspeditsiya tashkil qilish maqsadida pul to'play boshlaganini e’lon qildi. Eksperitsiyaga zarur pul tez to‘plandi va 1864-yilning yigirma birinchi iyunida Mak-Intr boshchiligidagi skvatterlar otryadi Paraodan jo'nab ketdi. Hozir, men sizlarga bu eks­ peditsiya to‘g ‘risida so‘zlab berayotganim bir vaqtda, ular qit’aning ancha ichkarisiga kirib ketgan bo‘lsalar kerak. Leyxardtni axtarib topishga ketganlar muvaf-faqiyat qozonsinlar, biz ham u ekspeditsiya singari ishimizni muvaffaqiyat bilan oxiriga yetkazaylik, qimmatli do‘stlarimizni topaylik!