Аплв1тот1 Jill. V b tk kaffTAlv grant bulalari

Shu payt Glenarvan Paganel oldiga kelib, undan Talkav nima deganini va nima uchun to‘xtab qolgani-ni so'radi.
— U biz Karmenga ketyapmizmi, yo Mendosgami, deb so‘radi, — dedi Paganel, unga izoh berib, — biz-ning Karmenga ham, Mendosga ham bormasligimizni bilib, hayron bo‘lyapti.
— Rost, bizning sayohatimiz haqiqatan ham unga qiziq tuyulsa kerak, — dedi Glenarvan.

130

— Shunaqaga o‘xshaydi. Bunday yo‘l yurishda biz hech qayerdan chiqmaymiz, deydi.
— Menga qarang, Paganel, ekspeditsiyamizning maqsadini va nima uchun biz doim sharqqa qarab yurishimizni unga tushuntirib berolmaysizmi?
— Bu juda qiyin-da, — dedi Paganel, — geografik graduslarning nimaligini u mutlaqo tushunmaydi-ku, hujjatning tarixi esa unga xayoliy narsa bo‘lib tuyu-ladi.
— Qiziq, — dedi mayor jiddiy, — u so'zlab beril-gan voqiani tushunmasmikan, yoki so‘zlab berayot-gan odamning so'ziga tushunmasmikan?
— Eh, Mak-Nabbs! — dedi Paganel. — Hali ham siz mening ispancha so'zlashuvimga shubha bilan qaraysiz-a!
— Bir harakat qilib ko'ring, muhtaram do‘stim! — dedi mayor.
— Harakat qilib ko‘raman.
Paganel patagoniyalik oldiga keldi-da, unga eks-peditsiyaning maqsadini tushuntira boshladi. So‘z boyligi yetishmay qolgandan, shuningdek ekspet-siyaning ba’zi jihatlarini hinducha anglatish qi-yinligidan va unga ba’zi tafsilotlarni tushuntirshi ju­ da qiyin bo‘lganidan geografiya olimi tez-tez to‘xtab qolardi. Shu payt geografiya olimiga qarash kayf edi: u har xil imo-ishoralar qilar, ispan so'zlarini iloj boricha aniq talaffuz qilishga tirishar, umuman shun-day jon kuydirar ediki, peshonasidan marjon-marjon ter oqardi. So‘z boyligi yetishmay qolganda u qo‘lini ishga soldi. Paganel sakrab otdan tushdi-da, qumga geografik karta chiza boshladi, qumda birin-ketin meridianlar bilan kesishib o‘tgan parallellar, ikki okean, ular o‘rtasidagi materik va undan Karmenga o‘tadigan yo‘l paydo bo'ldi. Birorta ham o‘qituvchi bunchalik mushkul ahvolga tushmagan bo'lsa kerak.