Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
187 
9-MAVZU. DINLAR GEOGRAFIYASI 
Reja: 
9.1. Dunyo, mahalliy va urug‘ qabila dinlarining  mohiyati va geografiyasi 
9.2. Dunyo dinlari geografiyasi 
 
9.1. Dunyo, mahalliy va urug‘ qabila dinlarining  mohiyati va geografiyasi 
 
Etnoslarga  tavsif  berishda  ko‘pincha  mutaxassislar  ularning  diniy 
mansubligiga  e’tibor  qaratadilar.  Turli  tarixiy  davrlarda  diniy  va  etnik  birliklar 
nisbati turlicha bo‘lgan. Ibtidoiy jamoa tuzumida diniy va etnik chegaralar o‘zaro 
mos  kelgan.  Har  bir  xalq  tomonidan  yaratilgan  xudolar  milliy  xudolar  bo‘lib, 
ularning  ta’sir  doirasi  muayyan  qabila  chegarasidan  tashqariga  o‘tmagan.  Bu 
davrda  har  bir  davlat  va  unga  tegishli  etnos  o‘z  xudolariga,  o‘ziga  xos  diniy 
tasavvurlariga ega bo‘lgan.  
Jamiyat  taraqqiyoti,  etnik  aloqalarni  kuchayishi  bilan  ancha  katta  diniy 
birliklar  vujudga  keldi,  bir  dinga  bir  necha  xalqlar  e’tiqod  qila  boshlaydilar. 
Keyinchalik,  bir  etnosning  ma’lum  qismi  eski  xudolariga  sig‘inishda  davom 
etsalar,  boshqalari  yangi  dinni  qabul  qilish  hollari  tez-tez  ro‘y  byerib  turdi. 
Shunday  qilib,  xalqlar  asta-sekin  ko‘p  xudolikni  qabul  qila  boshladilar.  Jahon 
dinlarining  vujudga  kelishi  bilan  etnik  va  diniy  chegaralar  muvofiqligi  barham 
topadi.  Ba’zi  holatlarda  diniy  tafovutlar  til  jihatdan  o‘zaro  yaqin  (gollandlar  va 
flamandlar;  syerblar  va  xorvatlar  va  h.k.)  aholi  guruhlarining  milliy 
chegaralanishida muhim rol o‘ynaydi.  
Din  (lotincha  -  taqvodorlik,  muqaddas  ilohiyga  taqvodorlik)  -  yuksak 
kuchlarga  sajda  qilish  asosida  madaniyat  va  dunyoqarashning  shakllaridan  biri; 
axloqni  tarbiyalash.  Din  xalqlarning  shaxsiy  va  ijtimoiy  hayotida,  xalqaro 
munosabatlarida,  etnik  guruhlar  shakllanishida,  madaniyati  va  davlatchiligida 
muhim  rol  o'ynaydi.  Butun  dunyodagi  imonlilar,  dinga  e’tiqod  qiluvchilar  soni 
taxminan  3  milliard  kishini  tashkil  qiladi.  Ushbu  mamlakatlarda  tabiiy  o'sishni 
ta'minlaydigan musulmonlar va hindlar soni tobora o'sib bormoqda.  

---

 
188 
Aholining diniy  tarkibi  - diniy  (konfessiyali)  a'zolik  asosida  aholi  tarkibini, 
muayyan hududlar, mamlakatlar, qit'alar va butun dunyo aholisining taqsimlanishi. 
Din dunyodagi ko'plab mamlakatlarning ijtimoiy va siyosiy hayotiga sezilarli ta'sir 
ko'rsatadi, shuning uchun dinlar sonini aniqlash va dinlarning geografik tarqalishi 
katta ahamiyatga ega. Ko'pgina mamlakatlarda diniy identifikatsiya qilish saqlanib 
qolayotganligiga  qaramay,  bashoratning  noaniqligi  tufayli  mavjud  bo'lgan 
ma'lumotlarning ishonchliligi shubhali.