Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

4.1-jadval 
Dunyo aholisi tabiiy harakatining ko‘rsatkichlari  
(har1000 aholiga nisbatan, 2017 yil.) 
Mintaqalar 
Tug‘ilish 
o‘lim 
Tabiiy 
ko‘payish 
Mexanik 
ko‘payish 
Butun dunyo  
20 
8 
12 
0 
Afrika  
35 
9 
26 
-1 
Amerika  
15 
7 
8 
1 
Osiyo  
18 
7 
11 
0 
Avstraliya 
va 
18 
7 
11 
4 

---

 
72 
Okeaniya 
Yevropa 
11 
11 
0,0 
2 
Rossiya 
13 
13 
0,0 
2 
O‘zbekiston 
23 
5 
18 
-1 
  Manba: 
Population Refyerence Bureau. 2017. World Population Data Sheet.
 
 
Aholi  tabiiy  o‘sishining  mutloq  va  nisbiy  ko‘rsatkichlari  mavjuddir.  Aholi 
tabiiy  o‘sishining  mutloq  ko‘rsatkichi  tug‘ilganlar  va  o‘lganlar  sonidagi  farqda 
ifodalanadi: 
1.  ∆Ptab=N-M 
N-ma’lum davrdagi tug‘ilganlar soni; 
M-ma’lum  davrdagi  o‘lganlar  soni.  Masalan,  O‘zbekiston    Respublikasida  aholi 
tabiiy  o‘sishini 2017 yil uchun yuqorida keltrilgan formula yordamida aniqlaymiz:  
N2007 - 608,9 ming,     
M2007 -137,4 ming, 
∆P2007 =608,9-137,4=471,5 ming. Demak, O‘zbekiston aholisi 2017 yilda tabiiy 
harakat  asosida  471,5  mingga  ko‘paygan.    Aholining  mutloq  tabiiy  o‘sishi  471,5 
ming kishini tashkil etgan.  
Aholi  tabiiy  o‘sishini  dunyo  hududlari,  davlatlari,  alohida    viloyat,  tumanlari 
bo‘yicha  taqqoslashda  uning  nisbiy  ko‘rsatkichidan  foydalaniladi.  Mutloq 
ko‘rsatkich  asosida,  hududlarni  taqqoslab  bo‘lmaydi,  chunki  har  bir  hudud 
aholisining  soni  turlicha  bo‘lib,  ulardagi  tug‘ilganlar,  o‘lganlar  soni  ham  aholi 
umumiy  soniga  bog‘liq  bo‘ladi.  Aholi  tabiiy  o‘sishining  nisbiy  ko‘rsatkichi  aholi 
tabiiy o‘sish koeffitsienti (K) orqali aniqlanadi.