Anvar Obidjon

Musichalar yuvosh-u

Chumolilar tirishqoq,

Suvaraklar bebosh-u

Kuchukchalar urishqoq.

Xo

ʻ

tiklar zo

ʻ

r yallachi,

Qo

ʻ

y, Sigirlar dalachi,

Sho

ʻ

x Qo

ʻ

chqorlar kallachi,

Takalar ham suzishqoq.

Shoir “Juda qiziq voqea” kitobidagi izohda, qat

ʼ

iy bir ohangga rioya qilaman deb, so

ʻ

zlarning bolalar uchun oson tushuniladigan tizimda

ravon bo

ʻ

lishiga putur yetkazmaslik maqsadida aruz qoidalariga ataylab to

ʻ

liq rioya qilmaganini ta

ʼ

kidlasa-da, “g

ʻ

azal shaklidagi”

she

ʼ

rlar baribir tekis va jarangdor chiqqan. Shoir bu bilan o

ʻ

z zamonasi bolalarining aruzdan butunlay begonalashib ketmasligini

ta

ʼ

minlashdagi oliyjanob istagiga erishgan.

Anvar Obidjonning she

ʼ

riy turkumlari haqida so

ʻ

zlaganda bir narsani qayd etib o

ʻ

tish lozim bo

ʻ

ladi. Ba

ʼ

zi qalamkashlar turli yillarda

---

Anvar Obidjonning she

ʼ

riy turkumlari haqida so

ʻ

zlaganda bir narsani qayd etib o

ʻ

tish lozim bo

ʻ

ladi. Ba

ʼ

zi qalamkashlar turli yillarda

bitilgan she

ʼ

rlarining mazmuni yaqinroqlarini jamlab, keyinchalik turkumga aylantirishadi. Anvar Obidjon esa, avval o

ʻ

ziga xos

mazmunga ega bo

ʻ

lgan turkumni kashf etib, keyin shu yo

ʻ

nalishda she

ʼ

rlar yaratgan. Buni qaysi bir turkumga razm solmang, undagi

she

ʼ

rlarning shakli, hajmi, vazni deyarli bir xil ekanligidan sezish mumkin.

“Siz eshitmagan qo

ʻ

shiqlar” turkumi ko

ʻ

pchilik o

ʻ

quvchilar uchun eng sevimlisi bo

ʻ

lsa, ajab emas. Bolalar adabiyotining keyingi avlodi

vakillaridan bir qanchasi shu turkumga taqlid qilib talay she

ʼ

rlar yozgani bundan dalolatdir.

“Siz eshitmagan qo

ʻ

shiqlar”da har bir jonivor, har bir buyum barchamizga tanish bo

ʻ

lgan o

ʻ

z ovozida kuylab, biz hali eshitmagan

gaplarini aytishadi. Masalan, “Hakka qo

ʻ

shig

ʻ

i”ni tinglaylik:

Qornim ochsa bo

ʻ

g

ʻ

ilmayman,

Shaq-shaq-shaq.

U-bu narsa o

ʻ

g

ʻ

irlayman,

Shaq-shaq-shaq.

Nafsimni hech tiyolmayman,

Shaq-shaq-shaq.

Qo

ʻ

lga tushsam, uyalmayman,

Shaq-shaq-shaq.

Hakka uchragan narsani olib qochib, iniga to

ʻ

plab yuradigan o

ʻ

g

ʻ

ri qush ekanini yaxshi bilgan bolalar bu quvnoq she

ʼ

rdagi so

ʻ

zlarni

---

rostdan ham Hakka aytayotganiga aslo shubha qilishmaydi. “Qo

ʻ

lga tushsam, uyalmayman” jumlasi esa, Hakka fe

ʼ

lli yulg

ʻ

ich odamlar

shu darajada surbetki, ular hatto qo

ʻ

lga tushgan taqdirda ham boshqalardan uyalish tuyg

ʻ

usidan begonadir, degan xulosaga olib

keladi.

Hali maktab o

ʻ

quvchisi bo

ʻ

lgan Anvar Obidjonning dastlabki she

ʼ

rlari “G

ʻ

uncha” jurnalida bosilishiga sabab bo

ʻ

lgan shoir Miraziz

A

ʼ

zam “Bolakaylarning minnatsiz xizmatkori” maqolasida (“Hurriyat”, 2007-yil, 4-iyul) dunyo bolalar adabiyoti namoyandalaridan yuzga

yaqinining asarlarini o

ʻ

zbekchaga o

ʻ

girgani, ularni Anvar Obidjon ijodi bilan chog

ʻ

ishtirib, shunday xulosaga kelganini aytadi: “Qani,

o

ʻ

ylab ko

ʻ

raylik, Anvar o

ʻ

sha shoir yoki yozuvchilarning qaysi biridan kam? Rus klassik bolalar shoirlari Korney Chukovskiy va Samuil

Marshak, italiyalik Karlo Kollodi va Janni Rodari, amerikalik Doktor Siyuz va Jon Chiardi, nemis bolalar adiblari Erix Kestner va Jeyms

Kryustlardan Anvarning kamlik joyi bormi? Yo

ʻ

q, albatta.

Nemis shoiri Bertold Brext “Molingizni ko

ʻ

rsating” deydi. Biz jahonga Anvarning “mollari”ni, ya

ʼ

ni ijod namunalarini ko

ʻ

rsata olmadik.

Yo

ʻ

qsa, uning nomi ham jahon bo

ʻ

ylab jaranglagan bo

ʻ

lardi”.

Anvar Obidjonning ijodi bilan batafsilroq, chuqurroq tanishgan kishi yuqorida aytilgan so

ʻ

zlarda hech qanday mubolag

ʻ

a yo

ʻ

qligini tan

olmasligining iloji yo

ʻ

q. “Kulchalar” turkumidagi “Obbo, kalamush-ey!” degan she

ʼ

rni o

ʻ

qib ko

ʻ

raylik:

Kalamushvoy,

Kalamush,

Savoding

Sal chalamish.

 

Yoz desalar

---

Yoz desalar

“Temir” deb

Sen yozibsan

“Kemir” deb.

Yoki “G

ʻ

alati maktublar” turkumidagi “Osmachiroqning Oymomoga yozgan xati”ga nazar tashlaylik: