Anvar Obidjon

Download 222,39 Kb.

Pdf ko'rish

bet	4/5
Sana	21.01.2022
Hajmi	222,39 Kb.
	#396586

1 2 3 4 5

Bog'liq
imgonline-com-ua-site2pdfw2CGCOybie6H

To

ʻ

lishibsiz, Oymomo,

Kirib olib darmonga.

Shisham sindi…

Buguncha –

Chiqib turing osmonga.

Men ham yordam qilarman

Nochor qolgan chog

ʻ

ingiz.

Omon bo

ʻ

ling,

Baxtimga

Tugamasin yog

ʻ

ingiz.

Ketmon traktorni o

ziga qiyoslagandek, kerosinda yoqiladigan osmachiroq ham oymomoni o

ziga taqqoslab, yog

i bevaqt tugab

qolmay, doimo charaqlab turaverishini tilaydi. Bularga o

xshash she

rlarni yozish uchun nechog

li yuksak iste

dod kerakligini, bunday

pishiq, tagdor, mag

zi to

q, aksariyati sof milliy tuyg

ularga yo

rilgan she

rlar boshqa tillarga tarjima qilinsa, qanday baho olishligi, bu

hol millatimizga qanchalar g

urur bag

ishlashi mumkinligini sharhlab o

tirish ortiqcha.

Anvar Obidjonning she

riy dostonlari ham talaygina. “Odil Burgutshoh va “Zamburug

” laqabli josus haqida ertak”da agar yurt ichidagi

odamlar ahil bo

lib, hushyor bo

lib yashamasa, tashqi g

animlar har qanday qudratli va obod o

lkani ham hiyla-nayranglar bilan

kuchsizlantirishi, vayron qilishi mumkinligi to

risida so

z boradi. “O

irlangan pahlavon haqida ertak” esa bir qarashda, asosan,

bosqinchilikni qoralagandek tuyulsada, bunda eng asosiysi millatning tili masalasidir. Dostonda go

dakligida boshqa yurtga o

irlab

ketilgan bola tengsiz pahlavon bo

lib ulg

aygach, bosqinchilarga qo

shilib o

z xalqiga qarshi jang qilgani, hatto o

z onasi bilan olishib,

onaning tilini tushunmagani bois, halok bo

lishiga sal qolgani hikoya qilinadi.

Necha yillar yig

lab-yig

lab, sog

inib yurgan farzandini bilmay o

ldirib qo

yishdek fojiadan bolaning yelkasidagi tanish tamg

a

tufayligina saqlanib qolgan ona falakka shunday iltijo qiladi:

– Hech bandani,

Ey, Tangrim,

Judo qilma elidan.

Farzandlarni onadan

Hamda ona tilidan!

Bu doston 1986-yilda chiqqan “Masxaraboz bola” nomli kitobda, o

zbek tili davlat tili bo

lmagani uchun rasmiy doiralarda nufuzini

tamoman yo

qotib, turli tahqirlashlarga uchrab turgan bir zamonda e

lon qilinganini nazarda tutsak, bu chinakam jasorat edi. Bunday

asarlar rasmiy doiradagilarning qattiq jig

iga tegishi tabiiy hol edi. Anvar Obidjon asarlari o

quvchilar orasida mashhur bo

lishiga

qaramay, muallif Mustaqillikdan ilgari unvon, nishon u yoqda tursin, hatto biron-bir oddiy adabiy mukofot bilan ham

taqdirlanmaganining boisi balki shundadir.

Anvar Obidjon ijodi haqida yozgan munaqqidlarning bir qanchasi uning o

ta kurashuvchanligi, qaramlikdan qutulishga, erkinlikka

intilishga da

vat mavzusini bolalar adabiyotiga dangal olib kirganini alohida ta

kidlab kelishadi. Garchi Anvar Obidjonning o

zi,

istibdodga nafrat mavzusini “O

ychan ko

zlar egasi”, “Bizda” singari she

rlari bilan Miraziz A

zam 60-yillardayoq bolalar adabiyotiga

olib kirgan, deya yuqoridagi fikrlarini inkor etishga urinsa-da, bu masalaga xolislik va adolat bilan yondashib aytish joizki, munaqqidlar

baribir haq. Qaramlik bois millatimiz boshiga tushgan ko

rgiliklarni bolalar adiblaridan ba

zilari ilgari ham onda-sonda sha

ma qilib

tishgan, Anvar Obidjon esa bu mavzuga keng ko

lamda yondashdi, talay she

rlarida, dostonlarida, hikoyalarida, ayniqsa, “Alamazon va

uning piyodalari”, “Dahshatli Meshpolvon” qissalarida, “Qo

iroqli yolg

onchi” pesasida bosqinchilikni o

z nomi bilan atab, o

z millati

bolalarini kishanlardan xalos bo

lishga tinmay da

vat etadi, muntazam ravishda kurashadi.

Anvar Obidjon nihoyatda serqirra ijodkor: nazmda, nasrda, dramaturgiyada birdek ijod qiladi. Publitsistika va adabiyotshunoslikda ham

z o

rniga ega. Kattalar uchun ham turli janrlarda asarlar yaratgan. Ayniqsa, Gulmat Shoshiy tilidan yozgan g

azallari, oddiy

kishilarning tiliga yaqinligi bilan ajralib turuvchi o

ta quvnoq va tagdor hajviyalari, “Oltiariq hangomalari” turkumi tilga tushgan.

Munaqqidlarimiz hajvchilikda uni Abdulla Qodiriy, Abdulla Qahhor, G

afur G

ulom, Said Ahmad an

analarining davomchisi sifatida

baholashadi. Shundan kelib chiqib aytilsa, munaqqidlar Anvar Obidjon ijodi haqida talay maqolalar yozganiga qaramay, uning asarlari

har bir janr bo

yicha yanada chuqur tadqiqotlarini kutmoqda.

Bolalarning sevimli yozuvchisi, asarlari jahondagi o

nlab xalqlar tiliga tarjima qilingan dovruqli adib Xudoyberdi To

xtaboyevning

ʻ

zlari Anvar Obidjon har tomonlama keng o

rganilishga arziydigan ijodkor ekanini tasdiqlaydi. “Polosonlik Anvar Obidjon” nomli

maqolada (“Xalq so

zi”, 2006-yil 20may) X. To

xtaboyev shunday yozadi: “Mark Tven, aka-uka Grimmlar, Sharl Perro, Janni Rodari

singari jahonshumul yozuvchilarni o

qiganda… ularning o

ziga xosligi, adabiyotga hech kim aytolmagan gaplarini aytib kirib

kelganligini o

ylab, “Yo, Xudo, bizga ham ana shunday yozuvchilardan bersang edi”, deb ich-ichimdan orzu qilgan paytlarim ham ko

kelganligini o

ylab, “Yo, Xudo, bizga ham ana shunday yozuvchilardan bersang edi”, deb ich-ichimdan orzu qilgan paytlarim ham ko

lgan. Ana shunday ijodkorni Alloh bizga polosonlik Anvar Obidjon qiyofasida berganga o

xshaydi”.

Yetuk ustozlarning mehrini qozongan Anvar Obidjon yurtimiz mustaqillikka erishgach, nihoyat o

zining munosib bahosini oldi. U 1987-

yilda hukumatimiz tomonidan “Shuhrat” medali bilan taqdirlandi, 1988-yilda O

zbekiston xalq shoiri unvoniga sazovor bo

ldi.

Anvar Obidjonning bolalarga atalgan “Qo

iroqli yolg

onchi” nomli birinchi pesasi 1983-yilda Respublika yosh tomoshabinlar

teatrida sahnalashtirilgan. Keyinchalik mazkur teatrda va Farg

ona, Guliston, Qarshi, Qo

qon teatrlarida uning “Pahlavonning

ʻ

g

irlanishi”, “Topsang, hay-hay”, “To

tiqul”, “Samozvanets”, “Qorinbotir”, “Alamazon”, “Navro

z va Boychechak” kabi pesalari namoyish

etildi. “O

zbekfilm” kinostudiyasida uning ssenariylari asosida “Tilsimoy – g

aroyib qizaloq”, “Dahshatli Meshpolvon” kinolari suratga

olingan.

Download 222,39 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5