Antibiotiklar reja: Antibiotiklar haqida tushuncha

ANTIBIOTIKLARNING TA'SIR ETISH MEXANIZMI

Antibiotiklarning mikrob xujayrasiga xar tomonlama ta'sir etishi tulik urganilmagan. Antibiotiklar mikroblarning moddalar almashinishi protsessining ayrim bulagiga, nafas olishiga xamda ularning kupayishiga tuskinlik kiladi. Masalan, penitsillin mikroblarning, xujayra devoridagi polimerning sintezlanishini tuxtatadi, xlormitsetin esa oksilning sintezlanishini tuxtatadi.

Antibiotiklarning mikroorganizmlarga xalokatli ta'sir etishi mikrobga fakat tugridan-tugri ta'sir kilish bilangina chegaralanmasdan, balki u xayvon organizmining kasallikdan ximoyalanish aktivligini xam oshi¬radi.

Antibiotiklarning mikroblarga ta'siri xayvon organizmining umumiy xolatiga xam boglik buladi. YAxshi sharoitda bokilgan kasal xayvonlarga kullanilgan antibiotiklarning ta'siri yukori buladi va natijada organizmning fiziologik protsesslari xujayralarining nafas olishi, leykotsitlarning fagotsitar aktivligi va boshkalar kuchayadi.

Davolash uchun kullaniladigan kupchilik antibiotiklar organizmda mikroblarni uldirmaydi, balki ularni rivojlanishdan tuxtatadi. Mikroblarni yuk kilish kupincha mikroorganizmning ximoya kuchlariga — fagotsitoz va boshkalarga boglikdir.

Kasallik boshlanishi bilan antibiotiklar kullanilsa mikroblarga tez ta'sir etadi, chunki bu paytda organizmda mikroblar oz bulib organizmning fiziologik funksiyalari va organlari mikrob ta'sirida deyarli uzgarmagan buladi.

Keyingi paytlarda antibiotiklar fakat meditsina va veterinariyada keng turda kullanilibgina kolmasdan, zootexniya va agronomiyada, shuningdek kishlok xujaligida ekinlar xosildorligini, mol maxsulotini oshirish va xayvonlarni sun'iy kochirishda xam kullanilmokda. Ma¬salan, bukalarning spermasiga kushilgan penitsillin, yoki streptomitsin (1 ml spermaga 500 birlik) spermaning xususiyatiga ta'sir etmay turib, unga mikroblarning tushishiga va rivojlanishiga tuskinlik kiladi.

Antibiotiklarning ta'siri bir necha usul bilan aniklanadi. 1.Antibiotikni turli darajada suyultirib test-mikrobda sinab kurish mumkin. Masalan, penitsillin stafilokokkda, streptomitsin Vast. subtilis da sinab kuriladi. Bu mikroblarga ta'sir etgan antibiotiklarning eng kam mikdori topiladi va usha mikdor shu antibiotikning ta'sir birligi deb xisoblanadi. 2. Anti¬biotiklarning kuchini nefolometrlar bilan xam aniklash mumkin. Buning uchun bir necha probirkadagi suyuk ozik muxitiga sinaladigan antibiotik solinib, turli daraja¬da suyultiriladi, sung shu probirkalarga test-mikrob ekiladi. Mikrob kanchalik kupaysa, probirkadagi suyuklik shuncha loykalanadi. Sinash uchun test-mikrob ekilgan bu probirkalar kontrol uchun avvaldan tayyorlab kuyilgan probirkalar bilan solishtiriladi. Kontrol probirkalardagi antibiotikning mikdori avvaldan ma'lum bulgani uchun ular sinov uchun ekilgan probirkalar bilan solishtirib, xar bir probirkadagi antibiotiklar mikdorini bilib olish mumkin. 3. Antibiotiklarning kuchi diffuzion usul bilan aniklanadi. Buning uchun test-mikrobi Petri kosachasidagi zich muxitga ekiladi. Sinalishi lozim bulgan antibiotik metall yoki shishadan yasalgan xar xil xajmda silindrchalarga solinadi, sung ular ozik betiga botirib urnatiladi. Sungra Petri kosachalari termostatga kuyiladi. Antibiotik silindrchalar atrofidagi ozik muxitga diffuziyalanib mikrobni ustirmay kuyadi va u kancha kuchli bulsa, silindrchalar tevaragida mikrob usmagan doira shuncha keng buladi.