Anorganik moddalarning asosiy sinflari

1. Metall atomi va kisloroddan iborat modda asoslar.
2. Asoslar tarkibidagi OH guruhi soni metall valentligini bildiradi.
3. Asoslar funksional guruhli moddalar.
4. Asoslarda H bo’lmaydi.
5. “NH₄ ioni + gidroksid” asosmi?
6. “Bariy (II) – gidroksid” to’g’rimi?
7. Asoslar faqat fizik xossasiga ko’ra toifalanadi.
8. Zn(OH)₂ amfoter asos.
9. NaOH – o’yuvchi natriy.
10. Cu(OH)₂ suvda eriydigan ishqor.
11. NaOH lakmusni pushti rangga kiritadi.
12. Ni(OH)₂ – yashil rangli asos.
13. Ca(OH)₂ - oq rangli asos.
14. Fenolftalien - rangsiz eritma.
15. Asoslar qizdirganda parchalanadi

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
yo’q	ha	ha	yo’q	ha	yo’q	yo’q	ha	ha	yo’q	yo’q	ha	ha	ha	ha

3. Yakunlash – 3 daqiqa.
4. Baholash – 2 daqiqa.
5. Uy vazifa berish – 1 daqiqa.
Asoslarning tarkibi tuzilishi, nomlanishi, toifalanishi va xossalariga oid kimyoviy tajribalarga asoslangan dars ishlanmasi.
Dars maqsadi:
1. Ta’limiy (o’quv): mavzu asosida nazariy bilim berish.
2. Tarbiyaviy: o’quvchilarning nutq va tafakkurini rivjlantirish.
3. Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning fanga bo’lgan qiziqishlarini o’stirish.
Dars turi: amaliy, nazariy
Dars uslubi: og’zaki bayon etish, guruhlarda ishlash, “3x4”
texnologiyasi.
Darsning jihozlanishi: kodoskop, slayd, davriy sismavzu, Na, xlorid kislota, H₂O, CuSO₄, FeCl₃, universal indikator qog’oz, NH₄OH, Zn, NaOH, fenolftalein, stakan, probirka, shisha tayoqcha, himoya oynasi, ko’rgazmali qurollar va tarqatmalar, plakatlar, “oltin kalitcha”.
Darsning borishi va mazmuni:
1. Tashkiliy qism – 3 daqiqa
2. O’tilgan darsni mustahkamlash – 15 daqiqa
Darsning borishi va ta’lim maqsadlari bilan tanishtirish – 2 daqiqa
Yangi mavzuni bayon qilish - 20 daqiqa
Yangi mavzu: Asoslarning tarkibi tuzilishi, nomlanishi, toifalanishi va xossalari.
Reja:
1. Asoslar va ularning sinflarga bo’linishi.
2. Suvda eriydigan asoslarning umumiy nomi va davriy sismavzuda tutgan o’rni.
3. Amfoter asoslarning xossalari va ularni hosil qilgan metallarning davriy jadvaldagi o’rni.
4. Laboratoriya ishi - № 11: suvda erimaydigan asoslarning kislotalar bilan o’zaro ta’siri.
Dars jarayoni:
1. O’qituvchi darsni tashkiliy qismidan so’ng o’tilgan mavzu bo’yicha “Aqliy hujum” tarzida yuqorida ko’rsatilgan savollarni beradi va oksid formulasini tuzish bo’yicha quyidagi topshiriqlarni beradi:
Topshiriq: Har bir o’quvchi sinf jurnalidagi o’zining tartib raqami bilan bir xildagi tartib raqamli elementni davriy jadvaldan topib, shu element oksidi formulasini tuzsin va nomini yozib qo’ysin. (Inert gazlar bundan istesno). Agar dars davomida 1 ball yetmay qolsa shu formula bo’yicha molekular massa ulush toppish topshiriqlari berilishi mumkin. Tegishli javoblar olingandan so’ng o’qituvchi “3x4” texnologiyasini qo’llash maqsadida sinfdagi o’quvchilar sonini 4 dan bo’lib guruhlashtiradi (6 – 7 guruhga). Keyin har bir guruhga bittadan “oltin kalitcha” ko’rgazmasini tarqatadi va ularga ko’rgazma bilan ishlash tartibi va maqsadini aytib o’tadi. “Oltin kalitcha” da raqamlangan 12 ta savol ko’rsatilgan bo’lib har bir guruhdagi bir o’quvchi 3 ta savolga javob berishi kerak, lekin undan oldin o’qituvchi qo’lida ushlab turgan 12 ta kalit shaklida qirqilgan raqamlar yozilgan qog’ozlardan 3 tasini tortib oladi va qaysi raqam chiqqan bo’lsa, daftariga yozib kalitlarni qaytarib beradi. Shu tartibda qolgan barcha guruh o’quvchilari raqamlar tanlab, ko’rgazmadagi tanlangan raqamlari ostidagi savollarni o’qib, og’zaki javob berishadi. Agar belgilangan vaqt ichida javob berolmay qolsa daftariga yozib qo’yadi (Har savolga 1 daqiqa).
O’quvchilar tayyorlangunlariga qadar yoki raqam tanlash jarayonida darsni qizg’in davom ettirish uchun har bir guruh o’ziga kimyoviy elementlar nomi bilan ataladigan elementi haqida qisqa ma’lumot yoki qiziqarli sheriy tarzda tavsif bersin. Masalan: