Annotatsiyasi tayanch so‘zlar: folklor, ertak, boshlang‘ich, sinf, xalq ertagi, muallif ertagi, o‘qituvchi, dars, o’qish. Tadqiqot obyekti



Download 1,41 Mb.
bet27/29
Sana08.07.2022
Hajmi1,41 Mb.
#756728
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29
Bog'liq
магистр мех

Yo'q.
p/p

Syujet belgilari

2-sinf

3-sinf

4-sinf

U h

ga,%

£,%/soat

t, h

ga,%

£,%/soat

t, h

ga,%

E,%/ soat

bitta.

Ring ­syujet kompozitsiyasi

5

73

o'n besh

4

100

25

3

100

33

2.

Aloqa tizimi­

58

12

88/12

25

67/33

33

3.

Qabul qilishni takrorlang

54

o'n bir

100

25

100

33

4.

Ko'tarilgan qabul

100

20

84

24

93

31

5.

ketma-ket kuchaytirish va o'zgartirish bilan tabiatning ­tavsifi

0

0

0

0

0

0




Jami:

5

57

12

4

77

25

3

79

43



xalqaro ertak syujetining tuzilishi, an'analari, muammolari to'g'risida olingan bilimlarning ko'p qismini o'zlarining ertaklarini yaratish uchun ijodiy faoliyatda tizimli va mazmunli qo'llashni o'rgandilar (jadval). ­3).
Ta’kidlash joizki, taklif etilayotgan usulda asar mazmuni bilan chambarchas bog‘liq holda syujet badiiy tuzilishining barcha nozik tomonlarini ko‘rib chiqish bilan birga, o‘quvchining dunyoqarashini kengaytirib, mustaqil ­o‘qish faoliyati tajribasini ham beradi; turli axborot manbalari bilan ishlash qobiliyatini shakllantiradi; badiiy, ijodiy va kognitiv qobiliyatlarni, hissiy sezgirlikni rivojlantiradi; algoritm ustida ishlashni o‘rganadi.
syujeti doirasida ishlash metodikasining samaradorligini tasdiqladi .­
Uchinchi bob bo'yicha xulosalar
Eksperimental ish bizga quyidagi xulosalar va kuzatishlar qilish imkonini berdi.

  1. So'rov boshlang'ich sinf o'qituvchilarining ertak materialini yangi usulda o'rganish istagini tasdiqladi, ammo mavzuning ­adabiy va uslubiy jihatdan ishlab chiqilmaganligi o'qituvchilarning muallifning ertak manbalari haqida noto'g'ri fikr yuritishiga olib keladi ( folklor manbasi sifatida syujetiga o‘xshash xalq ertaklari olinadi).

  2. Adabiy o'qish darsliklarida xalqaro ertak ­syujetlari juda keng tarqalgan: AT 555 "Oltin baliq", AT 480 "O'gay ona va o'gay qiz (Morozko)", AT 709 "Oppoq qor va etti mitti", AT 703 "Qorqiz". , AT 707 "Ajoyib bolalar" (Tsar Saltanning ertaki), AT 531 "Kichkina dumbali ot", AT 402 "Baqa malika" va boshqalar.

  3. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari ­xalqaro ertak materiallarini izlashda internet resurslaridan foydalanishni yoqtirdilar.

  4. Topilgan ertak materialining yaxlit tahlili ­syujet xususiyatlarini yaxshiroq tushunishga va uning rivojlanish evolyutsiyasini kuzatishga yordam berdi.

  5. o'rganilayotgan ertaklarning xalqaro strukturaviy asoslarini tuzishga va asarlarning tipologik yaqinlashuvini amalga oshirishga o'rgatdi.­

  6. birinchi yarmidagi muallifning ertaklari bilan ishlashda har bir uslubiy qaror ­o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib, ular boshlang'ich sinf o'qituvchilari uchun tavsiyalar tuzishda hisobga olingan. (12-ilova)

XULOSA


Biz alohida ajratib ko‘rsatgan yo‘nalish – adib ertagini “ertak syujetining baynalmilal xarakterini” hisobga olgan holda va folklor ­manbalariga tayangan holda o‘rganish – boshlang‘ich sinflarda adib ertaklarini o‘qitish metodikasining yangi yo‘nalishidir.
Yo'nalishimizning paydo bo'lishi boshlang'ich maktabda xalqaro ertak syujeti bilan shug'ullanadigan ish bilan bog'liq, buni adabiy o'qish darsliklarida uslubiy apparat vazifalari variantlari tasdiqlaydi.
Nazariy materialni o'rganish va eksperimental ­tadqiqot o'tkazish natijasida 19-asrning birinchi yarmidagi ertaklarni har tomonlama tahlil qilish taklif etiladi.

  • syujet badiiy tuzilishining barcha nozik tomonlarini asar mazmuni bilan chambarchas bog‘liq holda ko‘rib chiqish imkonini beradi;

  • bir asarning boshqasiga “xalqaro adabiy ta’sir”ni (V.M.Jirmunskiy atamasi) kuzatish imkonini beradi ;­

  • asarning g‘oyaviy mazmuni, tasviriy xususiyatlari va badiiy fazilatlarini yanada yuqori darajada tushunishga yordam beradi;

  • asar va syujetda sabab-oqibat munosabatlarini o'rnatish qobiliyatini shakllantiradi ;­

  • asar va syujetdagi harakatning rivojlanish mantiqini shakllantiradi;

  • badiiy obrazni yaxlit idrok etish qobiliyatini shakllantiradi;

  • syujetning badiiy g'oyasini o'zlashtirishga yordam beradi va hokazo.

Bir mavzu va syujetdagi bir nechta ertak asarlari bilan ishlash hali metodikada umumiy qabul qilinmagan. Biroq, jurnal nashrlarida biz ­qahramonlar obrazlarini, ertaklarning bir turining syujeti yoki tilini taqqoslash bo'yicha alohida kuzatishlar yoki dars eslatmalarini topamiz, bu mavzuni rivojlantirishning dolzarbligi va dolzarbligini tasdiqlaydi.
Ko'rib chiqilayotgan janr bilan ishlashga kiritilgan amaliy o'zgarishlar ertaklarni tizimli o'rganishdan iborat (beshta yondashuv taklif etiladi).
Adabiy yondashuv o‘quvchilarga ­o‘rganilayotgan syujetning xalqaro tuzilmaviy asoslari asosida bir xil turdagi bir nechta ertaklarni tipologik yaqinlashtirishni amalga oshirishga, muallif ertagining mavzu va adabiy jarayondagi o‘rnini aniqlashga yordam beradi.
Lingvistik yondashuv ­muallif ertakning folklor manbalarini aniqlashga, asarning yaratilish bosqichlarini belgilashga qaratilgan.
lingvistik shaxsning hissiy xususiyati bo'lgan vositachi hissiy tajribani (hissiy holat va aks ettirilgan dunyoga hissiy munosabat) to'plash va saqlashga o'rgatadi .­
Aksiologik faoliyat folklor an'analari va muallifning o'ziga xosligini ko'rish imkonini beradi; arxetipik hikoyalar va personajlar asosida muammolarni aniqlash; muallif baholari va muallif idealini hisobga olgan holda mafkuraviy dunyoni aniqlash ; ­psevdo-qiymatlar haqida gapiring.
Remeyker yondashuvi taniqli ertak ­syujetlariga zamonaviy talqin beradi; bolaning nutqini, uning fikr va his-tuyg'ularini ifodalash qobiliyatini rivojlantiradi, uni uydirma hodisalarni tasvirlashga o'rgatadi.
Shunday qilib, yuqoridagi yondashuvlarning har biri ochib beradi kichik maktab o'quvchilari ishning yangi qirralari.
Tadqiqot mavzusini o'rganish jarayonida biz topdik.

  1. Ilmiy tadqiqotlarning nazariy tahlili ­olimlar tomonidan ishning uslubiy yechimlarini ishlab chiqishga yetarlicha e’tibor bermayotganligini ko‘rsatdi. ajoyib material bilan.

  2. Adabiy o'qish darsliklarining tahlili muallif-tuzuvchilarning xalqaro ertak ­syujeti asarlarini o'rganishga qiziqishini tasdiqladi, garchi adabiy ertak va uning folklor manbasining tipologik o'xshashligi bo'yicha hech qanday topshiriq topilmagan.

  3. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovda ma’lum bo‘lishicha, yozuvchi ertaklarining folklor manbalari bilan ishlashda zamonaviy o‘qituvchining muammosi ­muallif ertaklari va ularning folklor manbalari to‘planadigan maxsus adabiyotlarning yetishmasligi bilan bog‘liq.

4. Tajriba davomida ­boshlang’ich sinflarda adabiy o’qish maktab kursi kichik yoshdagi o’quvchilarning adabiy-ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar va imkoniyatlarga ega ekanligi aniqlandi.­
syujeti doirasida ishlash metodikasining samaradorligini tasdiqladi .­
Tadqiqotda olib borilgan nazariy, amaliy va eksperimental ­ishlar 19-asrning birinchi yarmidagi adabiy ertakni o'rganishga barcha yondashuvlarni tugatmadi, balki u talabalarning shakllanishi bilan bog'liq keyingi ilmiy faoliyat uchun qo'llanma bo'ldi. Mumtoz muallifning ertaklarini o'qish qobiliyati , shuning uchun olingan natijalar quyidagi tadqiqot istiqbollarini aniqlash imkonini berdi:

  1. Boshlang‘ich maktabda o‘rganilayotgan xalqaro mavzularni ko‘rsatish va aynan shu syujetning rivojlanishida dasturli ertaklarning rolini aniqlash maqsadida ertak materialini tahlil qilish .­

  2. uchun folklor asosiga ega bo‘lgan muallif ertaklari ro‘yxatini ilmiy jihatdan tasdiqlangan folklor manbalari bilan tuzing .­

  3. O'rganilgan ertak syujetlarining har biri uchun ­kichik maktab o'quvchilari tushunishi mumkin bo'lgan




Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish