Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan. Ma’ruzalar matnining

ETIL SPIRTI 
Etil spirti uzum va boshqa mevalar sharbatlarini achitish hamda sintez yuli bilan 
olinadi. Etil spirti ma`lum konsentratsiyalarda alkogolli ichimliklar (aroq, konyak, vino, 
shampan vinosi, pivo) tarkibida mavjud. 
Etil spirtining mikroblarga qarshi xususiyati borligi tufayli uni tibbiyotda antiseptik 
sifatida terini, operatsiya o`tkaziladigan joyni, xirurgik asboblarni zararsizlantirish uchun 
qo`llanadn. Etil spirti yuqori nafas yo`llari shamollaganda kompress qilish hamda surkash 
uchun, nevritlarda nervlar negiziga yuborish — alkogolizatsiya uchun ishlatiladi. Etil 
spirtidan farmatsevtika sanoatida nastoykalar tayyorlash uchun foydalaniladi. 
Odam siirtli ichimlik ichganda u oshqozondan qonga so`rila boshlaydi, 5 daqiqadan 
keyin qonda aniqlanadi. Alkogoliing 20—40 % i ayniqsa och qoringa ichilsa oshqozonda, 
qolgan 60—80 % i ingichka ichakda qonga so`riladi. Yog`lar, uglevodlar alkogolning 
qonga so`rilishini sekinlashtiradi.
Qonga so`rilgan alkogol asosan markaziy nerv sistemasiga ta`sir ko`rsatadi. Bu uch 
davrdan iborat bo`ladi: qo`zg`alish davri, n a r k o z davri va o`lim talvasasi davri. 
Birnichi qo`zg`alish davri markaziy nerv sistemasini tormozlovchi mexanizmlar 
falajlanishi tufayli yuzaga chiqadi, bunda sezuvchanlik, aql, idrok, zakovat, ma`naviyat, 
diqqat e`tibor, o`ziga nisbatan tanqidiy qarash xususiyatlari kamayadi. Tormozlanish 
jarayonlari pasayib ketadi, eyforiya holati ro`yobga chiqadi, odam xushchaqchak, 
kirishimli, dilkash, ruxi ko`tarilgan, kayfi chog` bo`lib qoladi, mayda-chuyda g`am-
tashvishlar esdan chiqadi. Ichib olgan odam o`zini juda kuchli hisoblaydi (aslida esa 
buning aksi bo`ladi), bo`lar-bo`lmas harakatlar qiladi, ko`p gapiradi.
Alkogolning qanday ta`sir ko`rsatishi nerv sistemasining turiga, mijozga, odamning 
xulq atvoriga bog`liq.
Alkogol tufayli kelib chiqqan qo`zg`alish narkoz paido qiladigan moddalar 
keltiradigan qo`zg`alishdan farq qiladi. Alkogol ta`siridagi qo`zgaluvchanlik davrida 
odamning es-hushi joyida bo`ladi. 
Alkogolning miqdori qonda oshgan sari unipg ta`siri miyachaga o`tadi: harakatlar 
muvozanati izdan chiqadi, mushaklar kuchi kamayadi, odam oyoqda turolmay qoladi. 
Keyin alkogol psixomotor markazlarga, orqa miyaning reflektor apparatiga o`tadi. Ong 
xiralashib, keyin eshush butunlay yo`qoladi, reflekslar so`nadi, mushaklar bo`shashadi. 
Narkoz davri boshlanadi. Alkogol miqdori oshgan sari narkoz davri falaj davriga o`tadi, 
chunki etil spirtining narkotik ta`sir doirasi keng emas, narkotik hamda zaharlovchi 
konsentratsiyalari bir-biriga yaqin. Uzunchoq miyaning nafas va qon tomir markazlari 
falajlanadi, kon bosini keskin tushib ketadi, nafas yuza va notekis bo`ladi, nafas 
yetishmovchiligi ro`y berib, nafas to`xtashi va halokat sodir bo`lishi mumkin. 
Demak alkogol bilan o`tkir zaharlanish yengil mastlikdan tortib, to es-hushni 
yo`qotish, hatto o`limga olib borishi mumkin. .Lekin alkogolning o`lim sodir qiladigay 
aniq miqdori hali aniqlanmagan. Etil spirtining konsentratsiyasi, qonga so`rilish tezligi 
odamning yoshiga, salomatligiga, harrratga bog`lik bo`ladi.
Alkogol bilan o`tkir zaharlangan odam issiq qilib o`rab qo`yiladi, novshadil spirti 
xidlatiladi, hatto 3—4 tomchi ichiriladi, sun`iy nafas oldiriladi, asabini rag`batlantiruvchi 
moddalar yuboriladi, achchiq issiq. choy, kofe ichiriladi. Oz miqdordagi ichkilik 
organizmda unchalik katta o`zgarishlar paydo qilmaydi, uningzaharli ta`siri keyinroq 
ko`rina boshlaydi. Tez-tez surunkali ichilaversa, odam unga o`rganib, tobe bo`lib qoladi, 
alkogolizm — ichkilikbozlik degan mudhish kasallik kelib chiqadi. Bunda ichki 
a`zolarda chuqur o`zgarishlar paydo bo`ladi. 

---