Annotatsiya. «O’zbekiston tarixi» bo’yicha tayyorlagan ma’ruza matnlari fanning barcha ma’lumotlarini o’z ichiga qamrab olgan. O’quvchilarning tarix sohasidagi bilimlarini shakillantirishga qaratilgan

Savol va topshiriqlar

1. Turkistonda Muxtoriyat harakati uchun kurash jarayoni qanday kechdi?

2. Turkiston Muxtoriyati hukumati tarkibi va uning faoliyati to'g'risida gapirib bering.

3. Muxtoriyat Turkiston o’lkasi xalqlari tomonidan qay tarzda qo’llab-quvvatlandi?

4. Bolsheviklar nima uchun Turkiston Muxtoriyati hukumatini tan olmadilar?
4-§. TURKISTONDA O’RNATILGAN SOVET REJIMI VA BOLSHEVISTIK DIKTATURANING MOHIYATI

Reja:

1.Turkistondagi sovet reji-mining o’ziga xos xususiyatlari

2. O’lkaning «sovetcha andozadagi avtonomiya» asosida boshqarilishi va Turkiston sovet respub-

likasining tuzilishi

3. Milliy rahbar xodimlarning faoliyati
Zo’ravonlik va xalqlarni ezishga qaratilgan sovet rejimi o’zining ilk kunlaridan bosh-lab Turkistondagi tub xalqlarga nisbatan mustamlakachi-lik siyosatini yuritdi. Chor Rossiyasining mustamla-kachilik tizimi sovetlar davrida yanada takomillashtirildi. Turkiston Xalq Komissarlari Soveti o’zining tuzilishi va boshqaruv apparatlari jihatidan mutlaqo farqli huku-mat edi. Turkiston XKS tarkibiga kirgan 15 ta komissar-lik o’lkaning boshqaruv ishlarini butunlay qamrab olgan. o’lkada o’matilgan sovet boshqaruv tizimining o’ziga xos va farqli tomoni shundaki, u tashkil topgan zahoti-yoq Rossiyadagi markaziy hukumat—bolsheviklarni tan oldi. 1917-yil 23-noyabrda Turkiston o’lkasidagi yangi hukumat aholiga qilgan murojatida o’zining maqsadlari-ni yashirib o’tirmadi. Murojaatda quyidagi fikrga alohi-da urg’u berilgan edi: «Xalq Komissarlari Soveti mar-kaziy hokimiyatning barcha dekretlarini og’ishmay amalga oshiradi va o’z faoliyatida butun Rossiya sovetlar s'yezdining qarorlariga amal qiladi. Bu topshiriqlarni bajarish yo’lidagi har qanday qarshilik sovetlar tomo-nidan keskin choralar ko’rish bilan kutib olinadi».

Demak, Turkiston XKS o’z faoliyatining birinchi kunlaridan boshlab sovet siyosatini amalga oshirishga, Turkiston o’lkasida sovet rejimini mustahkamlashga jon-jahdi bilan kirishdi.

Barcha mahalliy sovetlarga zudlik bilan qizil gvardiya tuzishga kirishish taklif qilindi. o’lka komissarligi tar-kibida bo’lgan va boshqaruvda asosiy rol o’ynaydigan harbiy, tashqi savdo, shuningdek, pochta, telegraf va temir yo’llar boshqaruvi masalalari butunlay Rossiyadagi tegishli idoralar ixtiyoriga berib qo’yildiki, oqibatda Turkiston XKS ijrochi organga aylanib qoldi. Markaz-dan yuborilgan barcha mas'ul xodimlar, turli komissiya, byuro va tashkilotlar o’z siyosatlarini qo’g’irchoq organ-ga aylangan o’lka XKS orqali yuritdilar.