Aniq va tabiiy fanlar

IKKI QISMLI KUNDALIK



VI BOB. KOMPYUTERDA GRAFIK OB’YEKTLAR BILAN ISHLASH

“TASDIQLAYMAN”
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ______________ O`.Temirov
“_____” _________ 201___ yil

19-MAVZU: KOMPYUTER GARFIKASI TUSHUNCHASI. KOMPYUTER GRAFIKASI TURLARI


NAZARIY DARS REJASI № 19
Mashg`ulot o`tkaziladigan joy: Kompyuter xonasi

Guruhlar	11	12	13	14	15	16	17	18	19
Dars o`tiladigan sana

1. O`quv fanining nomi: Informatika va axborot texnologiyalari

Mavzu nomi: Kompyuter garfikasi tushunchasi. Kompyuter grafikasi turlari

Darsning maqsadlari:
a) ta’limiy: O`quvchilarga kompyuter garfikasi tushunchasini va kompyuter grafikasi turlarini o`rgatish
b) tarbiyaviy: O`quvchilar bilimini oshirish
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilar dunyoqarashini rivojlantirish
Darsdan kutilayotgan natijalar – mavzuni o`zlashtirgandan so`ng o`quvchilar quyidagi bilim va ko`nikmalarga ega bo`ladilar:

1. 
   Muharrirlar.
   
2. 
   Rastrli grafika.
   
3. 
   Vektorli grafika.
   

4. 
   Fraktal grafikTa’lim metodlari: “B/BX/B”
   

Baholash metodlari: Muharrirlar.

1. 
   Rastrli grafika.
   
2. 
   Vektorli grafika.
   
3. 
   Fraktal grafika.
   

Axborot manbalari va texnik vositalari: Kompyuter, proyektor, slaydlar
Dars turi: Nazariy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 90 minut
Uyga vazifa: O`tilgan mavzuni o`qib kelish, kompyuterda bajarish
NAZARIY DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/r	Mashg`ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg`ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1.	Tashkiliy qism	10	Salomlashish, davomat		Jurnal, ruchka
2.	Kirish qismi (Motivatsiya)	15	Uyga vazifani tekshirish		Daftar, kompyuter
3.	Yangi mavzuning bayoni	20	Muharrirlar. Rastrli grafika. Vektorli grafika. Fraktal grafika.	“B/BX/B”	Daftar, kitob, kompyuter, doska
4.	Mustahkamlash (Qo`llash)	35	Kompyuterda bajarish		kompyuter, doska
5.	Yakuniy qism	10	O`quvchilarni baholash, O`tilgan mavzuni o`qib kelish		Jurnal, ruchka

19-MAVZU: KOMPYUTER GARFIKASI TUSHUNCHASI. KOMPYUTER GRAFIKASI TURLARI
Reja:

1. 
   Muharrirlar.
   
2. 
   Rastrli grafika.
   
3. 
   Vektorli grafika.
   
4. 
   Fraktal grafika.
   

Tayanch iboralar: grafika, muharrir, rast, vector, fractal, tasvir
Axborotni asosiy qismini inson ko`rish a’zolari orqali oladi. Chunki ko`rgazmali yoki grafik ko`rinishidagi axborotni o`zlashtirish oson bo`ladi. Insonga axborotni qabul qilishda qulaylik yaratish maqsadida matnli va grafik tizimlar ishlab chiqilgan. Ularni biz muharrirlar deb ataymiz.
Muharrirlar deb, matn, grafik, tasvir, prezentasiya, illyustrasiyu ko`rinishidagi axborotlarni yaratish va ularni tahrir qilish uchun mo`ljallangan amaliy dasturlar paketiga aytiladi.
Muharrirlar o`z navbatida 3 guruhga bo`linadi:

• 
  Matnli muharrirlar
  
• 
  Grafik muharrirlar
  
• 
  Nashriy muharrirlar
  

Biz yuqoridagilardan grafik muharrirlar bilan tanishib chiqamiz.
Grafik muharrirlar deb, chizma, tasvir, prezentasiya, illyustrasiyu ko`rinishidagi axborotlarni yaratish va ularni tahrir qilish uchun mo`ljallangan amaliy dasturlar paketiga aytiladi.
Grafik muharrirlar axborotni grafik ko`rinishga o`tkazib beruvchi maxsus dasturlardir. Grafik muharrirlarda tasvirlarni chizish, tahrirlash yoki boshqa manbalardan ma’lumotlarni qabul qilish mumkin. Grafik ko`rinishdagi ma’lumotlarni skaner, vedeokamera, raqamli fotoapparatlar, videoko`zlar vositasida kiritilishi mumkin. Skaner vositasida tayyor rasmlar yoki fotosuratlar raqamli ko`rinishga o`tkaziladi. Videokamera orqali esa kerakli kadr tanlanadi va u kompyuterga kiritiladi. Buni esa tasvirni ushlab olish deyiladi.
Axborotni grafik ko`rinishda ishlab chiqish, taqdim etish, ularga ishlov berish, shuningdek, grafik obyektlar va fayllarda bo`lgan nografik obyektlar o`rtasida bog`lanish o`rnatishni informatikada kompyuter grafikasi deb atash qabul qilingan. Kompyuter grafikasi uch turga bo`linadi:

1. 
   Rastli grafika 2. Vektorli grafika 3.Fraktal grafika
   

Rastli grafikada tasvirlar nuqta(pixels)lar majmuasi orqali hosil qilinadi. Rastr – bu ekranning butun maydonini qoplovchi piksellar matrisasidir. Demak rastli grafikani asosiy elementi nuqtadan iborat ekan. Nuqtalar soni qanchalik zich bo`lsa, tasvir shunchalik aniq va tiniq chiqadi.
Rastrli grafik muharrirlarda kompyuter ekrani juda zich chiziqlar bilan to`r ko`rinishiga keltiriladi. Chizilgan tasvirlar esa nuqtalarni ketma-ketligi orqali hosil qilinadi. Uni quyidagi misol orqali ko`rib chiqamiz. Chiziklar joylashgan kataklarni 1 bilan, chiziqlar yo`q kataklarni esa 0 bilan belgilaymiz:
Grafik ko`rinish Raqamli ko`rinish

0	0	0	0	1	1	1	1
0	0	0	1	1	1	1	1
0	0	1	1	1	1	1	0
0	1	1	1	1	0	0	0
1	1	1	1	0	0	0	0
1	1	1	1	0	0	0	0
1	1	1	0	0	0	0	0
1	1	0	0	0	0	0	0

Endi biz yuqoridagi 2 jadvaldagi rakamlarni ranglab chikamiz va natijada yuqoridagi grafikni kompyuterda qanday qilib rastrli ko`rinishga o`tishini ko`ramiz:
Rastr

				1	1	1	1
			1	1	1	1	1
		1	1	1	1	1
	1	1	1	1
1	1	1	1
1	1	1	1
1	1	1
1	1

Bizning ushbu ko`rinishimizda to`rni kattaroq olganimiz uchun tasvirimiz unchalik aniq chiqmadi. To`rni qanchalik kichik va zich olsak, kompyuterdagi tasvir haqiqiysiga shunchalik yaqin bo`ladi. Tasvir chizilganda har bir katakdagi chiziq va uni qaysi rang bilan chizish yoki belgilash kerakligi belgilab qo`yiladi. Rastrli grafik muharrirlarining eng ommaviy va eng mashhurlari bu Paint va Photoshop dasturlaridir. Paint dasturida chizilgan rasmlar *.bmp kengaytmali fayllarda saqlanadi. Uning ma’nosi Windows Bitmape – Windowsning Vit kartasi demakdir. Bulardan tashqari *.jpg, *.gif, *.pdf, *.tiff va boshqa kengaytmali fayllarda saqlanadi.
Rastrli grafikaning asosiy kamchiligi bu tasvirni kattalashtirish ya’ni masshtablashtirishda tasvirni buzilishidir. Chunki tasvir kattalashganida uni hosil qilgan nuqtalar hajmi ham kattalashadi.