Anguage and literature

bo‘ri ko‘rgan, 
bo‘rimi-tulkimi
kabi metafora va o‘xshatishlarning o‘z 
o‘rnini topishi maqsadga muvofiq.
1
http://www.google.com/url?
2
Sh.Turdimov. “Go‘ro‘g‘li” dostonlarining genezisi va tadrijiy bosqichlari. ‒ Toshkent: Fan, 2011. 117-bet.
3
N.Mahmudov, D.Xudoyberganova. O‘zbek tili o‘xshatishlarining izohli lug‘ati. ‒ Toshkent: Ma’naviyat, 2013. 10–11-betlar.
4
Julia C. White. Caracteristicas de algunos animales de poder. ‒ 1995. ‒ Paloma tótem. https://totemanimal.org/2013/05/09/palo
-
ma-totem/
5
http://www.lex.uz/symbols
6
Alisher Navoiy. Lison ut-tayr. Mukammal asarlar to‘plami. 12-jild. ‒ Toshkent: Fan, 1996. 88-bet.
7
Z.Xoldorov.
 
Moziydan «so‘zlayotgan» topilmalar // “Xalq so‘zi” gazetasi. 2014-yil 31-dekabr.
8
В.М.Мокиенко. Славянская фразеология. ‒ Москва: Высшая школа, 1999. С. 287.
9
http://www.juegosdepalabras.com/nombres/nombre5.htm
10
N.Mallayev. O‘zbek adabiyoti tarixi. ‒ 
Toshkent: O‘qituvchi, 1971. 41-bet.
11
Borges J.L. El hacedor. ‒ Madrid: Alianza Editorial, 1997. ‒ pp. 45–46.
12
González de Clavijo R. Embajada 
13
O‘.Alimov. Amir Temur davlati bayrog‘i. http://e-tarix.uz/vatan-tarixi/377-temur-bayrogi.html 
a Tamorlán. ‒ Madrid: Castalia, 2004. – 
p. 103.
14
Л.Н.Гумилев. Древные тюрки. ‒ Москва: «Клышников-Комаров и К», 1993. С. 14.
15
A.Ashirov. O‘zbek xalqining qadimiy e’tiqod va marosimlari. – Toshkent, 2007. 19-bet.
16
http://www.randevu-zip.narod.ru/caucase/kurd.htm
17
DRAE ‒ Diccionario de la lengua Española de Real Academia Española. — Madrid, 1992, T. II. ‒1590 р
.
18
http://www.record.com.mx/futbol-futbol-internacional/landon-donovan-marca-su-primer-gol-tras-regresar-del-retiro
(20/09/2016).
19
Л.Н.Гумилев. Древные тюрки. ‒ Москва: «Клышников-Комаров и К», 1993. С. 13.
20
Mahmud Koshg‘ariy. Devonu lug‘oti-t-turk. 1-jild. ‒ Toshkent: Mumtoz so‘z, 2016. 388-bet.
21
A.J.Omonturdiyev. Professional nutq evfemikasi (chorvadorlar nutqi misolida): fil.fan. doktorlik diss. ‒ Toshkent, 2009. 189-bet.
22
O‘zbek tilining izohli lug‘ati. I jild. – Toshkent, 2006. 416-bet.

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz
41
Tadqiqotlar
Tilshunoslik tarixining turli davrlarida til va nutq 
tushun 
chalariga olimlar turlicha munosabatda 
bo‘lganlar. Ma’lumki, til umumiy, ya’ni umumxalq 
mulki, nutq esa xususiy, ya’ni har bir shaxsning jami-
yatda tutgan o‘rni, dunyoqarashidan kelib chiqqan 
holda namoyon bo‘ladi va xuddi shu omillar asosida 
tinglovchilar tomonidan qabul qilinadi. Borliqni bilish-
ning bosh shakli bo‘lmish baho kategoriyasi til va nutq 
birliklariga ham xos bo‘lib, til tarkibi (sathi)da obyek
-
tiv baho – fikrni ifodalash imkoniyati sifatida, nutq 
tarkibida esa subyektiv baho – subyektning obyektga 
bildirgan qo‘shimcha munosabati tarzida namoyon 
bo‘ladi. Ana shu qo‘shimcha munosabat, “nutqiy ja-
rayonda talaffuz, pauza, ohang, ovoz bo‘yog‘i asosi-
da hayajon namoyon bo‘ladi va bu bahoni ifodalash-
ga xizmat qiladi. Ovozni me’yordan pasaytirish yoki 
kuchaytirish, to‘xtamli yoki uzluksiz, yo‘g‘on yoxud
ingichka ovozda gapirish, ohang, nutq tempida tem-
bral xususiyatlar, tovushlarni to‘g‘ri talaffuz qila ol-
maslik kabilar muloqot jarayonida baho ifodalovchi 
vositalardan sanaladi”.
1
Yuqorida ta’kidlanganidek, 
nutq jarayonida so‘zlovchi o‘zi sezmagan holda fikri
-
ga turlicha modal munosabatlarni qo‘shadi va bu 
modal munosabatlar turli lingvistik vositalar orqali yu-
zaga chiqadi. Lekin so‘zlovchi har doim ham bunga 
e’tibor qaratavermaydi.
Ingliz va o‘zbek tillarida ayni tillarning baho ifo-
dalash shakllari hamda vositalari bor. Bu tillarning 
ayni imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda subyektiv 
bahoning fonetik usulda ifodalanishini ayrim misollar 
yordamida ko‘rib o‘tsak. 
“Shhh!”