Angliya davlati va huquqi

Nikoh va oila huquqi
Bundan tashqari, mulkka egalik qilishga ozgina bo`lsada xalaqit qilish, bunda mulk egasi real zarar ko`radimi yoki yo`qmi qat`i nazar, "egalikni buzish haqida"gi trespass da`vosining qo`llanishiga asos bo`lgan.

Angliyada feodal nikoh-oila huquqi ma`lum dara-jada feodal yer egaligini qo`riqlash va himoya qilish manfaatlari bilan belgilangan. U kanonik huquqning kuchli ta`siri ostida bo`lgan. Kanonik huquqning qator juda muhim me`yorlari, masalan, nikohning cherkov shakli, ikki xotinlikning taqiq-lanishi singarilar bevosita qonun bilan mustahkamlab qo`yilgandi. Jum-ladan, 1606 yilgi statut ikki xotinlikni feloniya (og`ir jinoyat) safiga qo`shgan edi.

O`rta asrlarda ingliz oilasi patriarxal xarakterga ega edi. Erga tekkan ayolning - xotinning huquqiy holati juda cheklangandi. Uning harakatdagi mulklari erining to`liq ixtiyoriga o`tgan, ko`chmas mulklariga nisbatan esa erning boshqaruvi o`rnatilgan edi. Erga tekkan ayol mustaqil ravishda shartnoma tuza olmas, sudda o`z huquqlarini himoya qilib chiqa olmas edi.

Shuni aytish joizki, tegishlicha odat huquqi me`yorlari harakatda bo`lgan dehqonlar, hunarmandlar va savdogarlarning oilalarida erga tek-kan ayollar nisbatan kattaroq huquqiy layoqatga, xususan, o`z mulklarini boshqarish, shartnomalar tuzish, savdo bilan shug`ullanish huquqlariga ega bo`lganlar.

Ingliz-sakslarning odat huquqi ajralishni tan olgan. Ajralish yoki erining o`limi natijasida oiladan ketayotgan ayol oila mulkidan (hara-katdagi mulkdan, chorvadan, puldan) o`z hissasini olardi. Kanonik huquq, ma`lumki, ajralishga yo`l qo`ymasdi. U faqat ma`lum hollarda er-xotin-ning alohida yashashiga, "stoli va to`shagining ajratilishiga" ruxsat berardi.

Kamdan-kam hollarda ajralishga rim papasi tomonidan, oqibatda parlament tomonidan ruxsat etilishi mumkin edi. Ma`lumki, Genrix VIII ga ajralishni papa tomonidan rad qilinishi oqibatda ingliz taxtining rim kuriyasi bilan aloqasi to`liq uzilishiga va ingliz cherkovi ustidan uning ustunligi o`rnatilishiga bevosita sabab bo`lgandi.

Nikohsiz tug`ilgan bolalar faqat katolik cherkov tomonidan emas, balki baronlar tomonidan ham tan olinmagan. Cherkovning nikohsiz tug`ilgan bolalarni kelajakda ularning ota-onalarini nikohdan o`tkazishni nazarda tutib qonuniylashtirishga qilgan urinishlari baronlarning qattiq qarshiligiga duch kelgan. Bu, albatta, feodal yer egaliklarining qattiq qo`-riqlanishi bilan bog`liq edi. Negaki, nikohsiz tug`ilgan bolalar qonun-lashtiriladigan bo`lsa, bu merosxo`rlar doirasining kengayishiga olib kelar-di. 1235 yilgi Merton statuti nikohsiz tug`ilgan bolalarning qonuniylash-tirilishini to`g`ridan-to`g`ri taqiqlagan.