Andijon mashinasozlik instituti «materialshunoslik va yangi matеriallar tеxnologiyasi» kafedrasi «materialshunoslik»

Turli usulda tayyorlangan detallarning makrostrukturasi
a) Keskich bilan ishlab; b) Bolg`alab, shtamplab olingan detallar.
Shunday qilib metallarning birlamchi donachalari shoxsimon (dendritsimon) bo`lib issiq xolida bosim bilan ishlash natijasida qatorsimonligini, yoki donachalarning ishlov bo`ylab yo`nalishini aniqlash mumkin. Bundan tashqari detalga qaysi usulda ishlov berilganining xam (travit ) yedirish bilan aniqlash mumkin.
Ko`p yedirish (glubokie travlenie) da yana detallarda tashqi va ichki nuqsonlarni (defektlarni) metallning birligini yo`qolishini (darz, g`ovaklarni) aniqlash mumkin.
Ko`p yedirilish natijasida nuqsonlik yerlari eritmada ko`proq erishi natijasida qurollanmagan ko`z bilan undagi kamchiliklarni ko`rishga imkon beradi.
Makronalizning turli usullari payvandlash chokining sifatini xam tekshirishda ishlatiladi. Payvandlash chokidagi donachalarning shoxsimon tuzilishini, drazlarni, chala payvandlanganligini aniqlaymiz. Buning uchun chuqur yedirishga biz 10-25% azot kislotasining suvdagi eritmasidan foydalanamiz. Natijada umumiy kimyoviy notekislikni, termik va ximiko-termik keyingi o`zgarishlarni xam ko`rishga imkon beradi. Agarda po`lat toblangan bo`lsa, toblash chuqurligini yaqqol ko`rish mumkin, tekshiriluvchi namunaning o`zagiga nisbatan u kulrang bo`lib, mayda donacha ajralib ko`rinadiki, unga toblash chuqurligi deb aytiladi. Kimyoviy-termik ishlovdan so`nggi tekshirishda, kimyoviy elementlarni metall yoki qotishmaga sinish chuqurligini xam aniqlash mumkin. Klapon tolalarning yo`nalishi detalning shakli bo`ylab bo`lsa yaxshi bo`ladi.