|
1-jadval. Mexanik uzatmalarning ko’rsatkichlari jadvali
Uzatmalar
|
Uzatishlar soni
|
F.I.K µ
|
Uzatiladigan quvvat P, kvt
|
Nisbiy umumiy o‘lchamlar
|
Nisbiy og‘irlik
|
Nisbiy xarajat
|
|
|
|
|
Tishli uzatmalar
|
|
|
|
|
Slindrik uzatma
|
6.3 gacha
|
0.97….
|
Cheklanmagan
|
1
|
1
|
1
|
|
Konussimon uzatma
|
6.3 gacha
|
0.95-0.97….
|
4000
|
2
|
1.2-1
|
1.7..
|
2.2
|
Planetar uzatma A3 1h
|
3-9
|
0.95-0.97….
|
5000
|
0.7-1
|
0.93-0.73
|
1.5 …
|
1.25
|
Planetar uzatma B3 1h
|
7-16
|
0.94-0.96
|
5000
|
0.8-1.1
|
0.95-0.8
|
1.6….
|
…1.3
|
To‘lqinsimon uzatma u2 1h
|
80-315
|
0.7-0.9
|
150
|
0.5-0.6
|
0.05-0.15
|
1.7 ….
|
…1.5
|
|
|
|
Chervyakli tishli uzatmalar
|
|
|
|
|
Z1 = 4
|
8-14
|
0.8-0.9
|
|
|
|
|
|
Z1 = 2
|
14-30
|
0.75-0.85,
0.85
|
60
|
1-1.6
|
1.04
|
1.55
|
…1.4
|
Z1 = 1
|
30-80
|
0.7-0.8
|
|
|
|
|
|
Zanjirli uzatma
|
10 gacha
|
0.92-0.95
|
120
|
1-1.6
|
0.25
|
0.35
|
…0.2
|
Remenli uzatma
|
8 gacha
|
0.94-0.96,0.96
|
50
|
5-4
|
0.4-0.5
|
0.3
|
…0.2
|
Tishli remenli uzatma
|
12 gacha
|
0.96-0.98
|
100
|
2.5-3
|
0.3
|
0.8
|
…0.2
|
Friksion uzatma
|
7 gacha
|
0.85-0.95
|
20
|
1.5-2
|
1.5
|
0
|
8
|
Mufta
|
|
0.98
|
|
|
|
|
|
Podshivnik
|
|
0.99
|
|
|
|
|
|
Kurs loyihaning hisob-kitob qismi.
Yuritmaning umumiy ish koeffitsientini topamiz. Buning uchun dastavval yuritmamizda qanday mexanizmlar foydalanganiga qarab yuqoridagi jadvaldan qiymatlarni olib olamiz. Biz loyihalayotgan yuritmada:
Mufta.
1 juft konussimon tishli uzatma.
1 juft slindrik tishli uzatma.
3 juft podshivnikdan foydalanilgan ekan .
Yuritmaning umumiy foydali ish koeffitsienti yuritmadagi mexanizmlarning foydali ish koeffitsientining kopaytmasiga teng.
(2.1)
Endi yuritmaning umumiy foydali ish koeffitsientini topib olganimizdan so‘ng dvigatelimizni talab etilgan quvvatini topib olamiz.
Dvigatel talab etgan quvvatni topamiz. Buning uchun biz berilgan qiymatlardan yuritmaning chiqish validagi quvvatini umumiy foydali ish koeffitsientiga bo‘lsak kelib chiqadi.
(2.2)
Demak dvigatelning talab etilgan quvvatini topib oldik endi uning aylanishlar sonini topib olsak chiqgan ko‘rsatgichlarga qarab dvigatel tanlasak bo‘laveradi.
Dvigatelning aylanish sonini topamiz. Buning uchun biz avval dvigatelning kirish validagi burchak tezligini topib olishimiz kerak bo‘ladi, uni toppish uchun esa umumiy uzatishlar soniga chiqish validagi burchak tezligini ko‘paytirsak kifoya.
(2.3)
Dvigatel bir sekundda aylanish tezligini topamiz. Endi kelib chiqqan burchak tezliklarimizni 2π ga bo‘lsak aylanishlar soni kelib chiqadi.
(2.4)
ayl/sek
ayl/sek
nu = n1 + n2 = 540.5 ayl/sek
Demak bizga talab etilgan quvvati Pt = 14.77 kvt dan baland aylanishlar soni nu = 540.5 ayl/sek eng kamida shunday qiymatga ega bo‘lgan yoki undan yuqoriroq turadigan elektrdvigatelni jadvaldan tanlab olishimiz kerak.
Jadvaldan bizga eng mos keladigan elektrdvigatel bu Pt = 15 kvt nu = 730 ayl/sek bo‘lgan “АИР180М8” tipidagi elektrdvigatel bizning yuritmamizga to‘g’ri kelar ekan.
Dvigatel xarakteristikasi
|
Quvvati
|
Stator maydon tezligi
|
Valning aylanish tezligi
|
Tok kuchi
|
F.I.K
|
Kuchlanish ta’minoti
|
АИР180М8
|
15 kvt
|
750
|
730
|
34.1 A
|
88.0%
|
Uchfazalik 360-660 volt
|
Xulosa
Xulosa qilib aytishim mumkinki ushbu kurs loyihasi davomida menga berilgan mavzu va qiymatlar bo‘yicha dvigatel tanlashni qisman o‘rgandim desam xato bo‘lmasa kerak. Ushbu kurs loyihasini qilish davomida shuni tushunib yettimki har qanday kasb egasi u muhandismi, dasturchimi, oshpazmi, o‘qituvchimi har qanday kasb egasi bo‘lmasin o‘zi ishlab turgan jarayonni kuzatmasa, hisob – kitob qilmasa u yerga foydasi emas zarari tegishi ham mumkin ekan shundan kelib chiqib aytish mumkinki biz ham kelajakda biror bir jarayonni avtomatlashtirmoqchi bo‘lsak avval o‘sha jarayonni kuzatishimiz, o‘rganishimiz hamda tahlil qilishimiz kerak ekan.
Tanlab olgan dvigatelimiz AIR180M8 uch fazali asinxron elektr motor 15 kVt 730 rpm umumiy sanoat maqsadlari uchun sincap-kafesli rotor bilan. Ukraina, Rossiya, Xitoy va Belorussiyadagi zavodlar tomonidan quyma temir va alyuminiy qutilarda ishlab chiqarilgan, har bir ishlab chiqaruvchi sifat jihatidan farq qiladi. AIR 160 M6 ning o'rnatish va umumiy o'lchamlari bir xil, ular GOST 31606-2012 ga mos keladi. U uchburchak va yulduz sxemalari bo'yicha 380V yoki 660V kuchlanishli 50 Gts chastotali o'zgaruvchan tok tarmog'iga ulangan, oqim 31,6 amper. Buyurtma berilgan kuni Ukraina bo'ylab jo'natish.
Manba: bu erda elektr motorining ishonchliligining asosiy parametrlari 15 kVt 970 rpm: Mis simning qalinligi, misning massasi ortiqcha yuklarga qarshilik ko'rsatadi. Mis miqdoridagi farq 30% ga yetishi mumkin. Arzon elektr motorlarining o'rash materiallari alyuminiy sink yoki boshqa metallarning yuqori miqdori bo'lgan mis bo'lib, natijada - past issiqlik qarshiligi va e'lon qilingan quvvatga mos kelmasligi. Rulman qalqonlari - rulman o'rindiqlari sohasidagi metallning massivligi va sifati AIR 160 M6 elektr motorining milga tebranishlarga, bo'ylama va radial yuklarga chidamliligini aniqlaydi. O'rindiqlarning mumkin bo'lgan cho'kishi va rulmanning aylanishi, yoriqlar va qopqoqlarning parchalanishi. Koson materiali - quyma temir massiv qutilar alyuminiydan yaxshiroqdir, ammo og'irroq va parchalanishi osonroq - ikkala material ham maqbuldir. 15 kVt 970 rpm arzon elektr motorlar ikkinchi metallning presslangan kukunidan past sifatli qutilar bilan kelishi mumkin, bu juda ham yomon! Rulmanlar - tebranish va shovqin ko'rsatkichlarini, uzunlamasına yuklarga chidamliligini, tebranish, zarbani aniqlang. Elektr va izolyatsiya - arzon motorlarda o'rashning yomon izolyatsiyasi va emdirilishi qisqa yoki burilish davriga olib kelishi mumkin. Past sifatli motorlarning terminal qutisidagi qo'rg'oshin uchlari va qisqa tutashuvlarning izolyatsiyasining erishi ham keng tarqalgan.
Foydalanilgan adabiyotlar:
O’zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi Ta’lim bo’limi.
Essentials of mechatronics. J.Billingskey. 2005 year.
Mexatronik tizimlar: dizayn, ishlash va ilovalar. Mohammad Arezky. 2018
Mexatronika: kirish. Robert H Bishop. 2006.
Mexatronika va o'lchov tizimlariga kirish. 1999.
Основы мехатроники. 2007 год
Mexatronik modullarni hisoblash va loyihalash: ["Mashinasozlik tarmoqlarini loyihalash va texnologik ta'minlash", "Texnologik jarayonlar va tarmoqlarni avtomatlashtirish" ta'lim yo'nalishlari bo'yicha universitetlar uchun o'quv qo'llanma] Kitob, Oleg Dmitrievich Egorov. 2012.
Internet havolalar:
https://ru.wikipedia.org/wiki/Электрический_ двигатель
https://xn--80aqy.com.ua/katalog_elektrodvigatelei_air/air-180m8-15-kvt-750-ob-min/
https://google.com
https://hozir.ogr
Do'stlaringiz bilan baham: |
