Tishli mexanizmlar

Tishli mexanizmlar

Reja:

• Tishli mexanizmlar haqida ma’lumot.

2. Tishli mexanizmlarni ishlatilish sohalari.

3. Tishli mexanizmlar turlari

Tishli uzatmalarning turlari

• Tishli uzatmalarning turlari
•  
• Istalgan murakkab tishli mexanizm konstrukstiyasining asosini oddiy tishli mexanizmlar tashkil etadi, ularni uzatmalar deyiladi (aniqroqi tishli uzatmalar). Uzatma uch zvenoli mexanizm bo’lib, u ikkita tishli qildrak va stoykadan iborat. Uzatmalar uch turga bo’linadi:
• - g’ildirak o’qlari parallel;
• - g’ildirak o’qlari kesuvchi;
• - g’ildirak o’qlari ayqash.

Tishli mexanizmlar. Tarkibida tishli bo’g’ini bo`lgan mexanizmlar tishli mexanizmlar deyiladi. Tishli mexanizmlar etakchi va etaklanuvchi bo’g’inlarning aylanish tezliklari o`zgarmas bo`lishi talab qilinadigan xollarda ishlatiladi va texnikada juda ko`p qo`llaniladi.

• Tishli mexanizmlar. Tarkibida tishli bo’g’ini bo`lgan mexanizmlar tishli mexanizmlar deyiladi. Tishli mexanizmlar etakchi va etaklanuvchi bo’g’inlarning aylanish tezliklari o`zgarmas bo`lishi talab qilinadigan xollarda ishlatiladi va texnikada juda ko`p qo`llaniladi.

Ichki mexanizm . Agar bitta g’ildirakning tishlari silindir tashqi sirtida , ikkinchisinikini ichki sirtida g’ildiraklar aylanadi va bunday mexanizmga aytiladi

G’ildirakning o’qlari kesuvchi uzatmalar. Bunday uzatmalarda tishli qildirak tishlari kesik konus yasovchilari bo’yicha joylashadi, shuning uchun ularni konusli uzatmalar deyiladi. Konusli uzatma sxemasi 1g-rasmda keltirilgan. G’ildirak o’qlarning kesishish burchagi har xil bo’lishi mumkin, ko’pincha bu burchak 90° ga teng bo’ladi.

• G’ildirakning o’qlari kesuvchi uzatmalar. Bunday uzatmalarda tishli qildirak tishlari kesik konus yasovchilari bo’yicha joylashadi, shuning uchun ularni konusli uzatmalar deyiladi. Konusli uzatma sxemasi 1g-rasmda keltirilgan. G’ildirak o’qlarning kesishish burchagi har xil bo’lishi mumkin, ko’pincha bu burchak 90° ga teng bo’ladi.

G’ildirak o’qlari ayqash uzatmalar. Bunday uzatmalarda qildirak tishlari giperbola aylanishidagi yasovchi buyicha joylashadi. Giperbola aylanish quyidagiga yasaladi. Agar podshipnikda joylashgan o’qqa boshqa tekislikda joylashgan reykani qattiq mahkamlansa, va bu qattiq sistemani o’q atrofida aylantirilsa, reyka fazoda iz qoldiradi, uni giperbola qildirak tishlari joylashadi. Mos ravishda, bunday uzatmalarni giperboloidli deyiladi.

• G’ildirak o’qlari ayqash uzatmalar. Bunday uzatmalarda qildirak tishlari giperbola aylanishidagi yasovchi buyicha joylashadi. Giperbola aylanish quyidagiga yasaladi. Agar podshipnikda joylashgan o’qqa boshqa tekislikda joylashgan reykani qattiq mahkamlansa, va bu qattiq sistemani o’q atrofida aylantirilsa, reyka fazoda iz qoldiradi, uni giperbola qildirak tishlari joylashadi. Mos ravishda, bunday uzatmalarni giperboloidli deyiladi.

Ilashmaning asosiy qonuniyati. Tish ilashmasining nazariyasi, tishli qildirakning geometrik parametrlari va tishli uzatma asosan ilashma qonuniyatiga suyanadi. Ilashma – bu ikki tishli qildirak tishlarining kontaktdagi ko’rinishi (ya’ni, ilashmada bo’lishi). Asosiy ilashma qonuniyatini ko’rsatish uchun hamma tishlarni kontaktda bo’lishini qurmasdan, oliy kinematik juftni hosil qiluvchi tish profillari qismi bilan chegaralansa bo’ladi.

• Ilashmaning asosiy qonuniyati. Tish ilashmasining nazariyasi, tishli qildirakning geometrik parametrlari va tishli uzatma asosan ilashma qonuniyatiga suyanadi. Ilashma – bu ikki tishli qildirak tishlarining kontaktdagi ko’rinishi (ya’ni, ilashmada bo’lishi). Asosiy ilashma qonuniyatini ko’rsatish uchun hamma tishlarni kontaktda bo’lishini qurmasdan, oliy kinematik juftni hosil qiluvchi tish profillari qismi bilan chegaralansa bo’ladi.