Andijon mashinasozlik instituti ―gumanitar fanlar‖ kafedrasi ―O‘zbekiston tarixi‖ fanidan

Bronza davri.O‘rta Osiyoda bronza davri mil. avv. III ming yillikdan I ming yillikning boshlarigacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. O‘zbekiston hududida bu davrga xos arxeologik materiallar ancha ko‘p topilgan. Masalan fanda Tozabog‘iyob madaniyati, Amurobod madaniyati, Zomonbobo madaniyati, Sopolli tepa madaniyati va boshqalar shu davrga xos makonlardir. Bu davr uchun xos xususiyat shuki, mehnat va ov qurollari tayyorlashda bronzadan keng foydalanishga o‘tilgan. Bu davrda Vatanimiz hududida ibtidoiy tasviriy san‘at ancha rivojlandi. O‘rta Osiyo tog‘li hududlardan shu kunga qadar ko‘plab qoyatosh sur‘atlari topib o‘rganilganki, bu bronza davrida yashagan ajdodlarimiz tomonidan ishlangan. Bunday ibtidoiy, eng qadimgi rasmlar Surxondaryoning Zarautsoy tog‘ yon bag‘irligidan topilgan va u mil. avv. VIII-IV ming yilliklarda ishlanganligi tadqiqotchilar tomonidan aniqlangan. Tadqiqotchilarning fikricha Markaziy Osiyoda ilk temir davri mil. avv. I-ming yillikning birinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. Bu paytga kelib ibtidoiy jamoa tuzumi o‘zining oxirgi bosqichini o‘tayotgan edi.

Temir dehqonchilik va hunarmandchilikning rivojlanishiga katta ta‘sir ko‘rsatdi. Temir ibtidoiy jamoa tuzumini buzib yubordi va xo‘jalik tabaqalanishining tezlashiga olib keldi. Temir tufayli chorvachilik dehqonchilikdan uzil-kesil ajraldi, ko‘plab hayvonlarning egalari bo‘lgan aslzodalar paydo bo‘ldi. Temir tufayli dehqonchilikdan hunarmandchilik alohida xo‘jalik turi sifatida ajralib chiqdi. SHuni takidlab o‘tish o‘rinliki, ilk hunarmandchilik bir muncha avval paydo bo‘lgan edi. Biroq u hali dehqonchilik va chorvachilikdan alohida xo‘jalik turi sifatida ajralib chiqmagan edi.