Андижон машинасозлик институти электротехника, электромеханика ва

4.3. Трансформаторлар чўлғамларининг уланиш схемалари ва гуруҳлари 
Трансформатор чулғамларининг уланиш схемалари ва гуруҳлари. Трансформатор 
чулғамлари одатда қуйидаги уланиш схемаларига эга: юлдуз-Y, нейтрали 
чиқарилган юлдуз-Y, ва учбурчак- .
Бирламчи ва иккиламчи чулғамлар ЭЮК-ларнинг фазалари фарқи шартли равишда 
уланиш гуруҳлари билан ифодаланади. Уч фазали трансформаторларда ҳар хил уланиш 
усулларини қўллаган ҳолда 12-та уланиш гуруҳини ҳосил қилиш мумкин. Чулғамлар 
юлдуз-юлдуз схемаси билан уланганда жуфт гуруҳлар (2, 4, 6, 8, 10, 12), юлдуз-учбурчак 
схемаси билан уланганда эса тоқ гуруҳлар (1, 3, 5, 7, 9, 11) ҳосил бўлади. 
Уланиш гуруҳлари қуйидагича белгиланади:
Y -11; Y Y -0-11; Y
-11. 
21-расм. Трансформатор 
ва 
автотрансформаторларн
и нейтралларини 
заминлаш усуллари: а-
РПН-сиз 110-220 кВ-ли 
трансформаторларники; 
б- РПН-сиз 330-750 кВ-
ли 
трансформаторларники; 
в-ичига РПН қурилган 
110 кВ-ли 
трансформаторларда; г-
автотрансформаторлард
а; д-РПН-ли 150-220 кВ-ли трансформаторларда; е-РПН-ли 330-500 кВ-ли 
трансформаторларда. 
Юқори кучланиш чулғами юлдуз схемаси бўйича уланганда ички изоляцияни 
линия кучланишидан 
3
марта камроқ кучланишга тайѐрлашга имкон беради. Паст 
кучланиш чулғами кўпинча учбурчак схемаси бўйича уланади. Бу нарса чулғамларни 
3
I
токка ҳисоблаб, уларнинг кўндаланг кесим юзасини камроқ олиш имконини беради. 
4.4.Трансформаторларни ва автотрансформаторларни параллел ишлаш шартлари 
ва кўрсатмалари
Икки ѐки ундан ортиқ трансформаторларни параллел ишлашига улаш учун 
қуйидаги шартлар бажарилиши керак: 
1. 
Уланаѐтган трансформаторларнинг юқори ва пастки тараф номинал 
кучланишлари бир хил бўлиши керак. Бошқача қилиб айтганда, уларнинг 

---

трансформациялаш коэффициентлари тенг бўлиши керак К