Andijon Mashinasozlik Instituti Avtomobilsolik Fakulteti Avtomobilsozlik Va Traktorsozlik Yo`nalishi 2-Kurs k-01 20 guruh talabasi Akb

Andijon Mashinasozlik Instituti Avtomobilsolik Fakulteti Avtomobilsozlik Va Traktorsozlik Yo`nalishi 2-Kurs k-02 20 guruh talabasi ALMATOV SARDORNING fanidan

Laboratoriya ishi - № 6

Mavzu: Elektr benzonasos ishini tekshirish

I. Ish hajmi: Laboratoriya ishi 2 soat auditoriya vaqtiga va 2 soat mustaqil ishga mo‘ljallangan

• II. Ishni bajarishdan maqsad:
• Elektr benzonasosning vazifasi, ish rejimlari va tuzilishini o‘rganish.
• Elektr benzonasos nuqsonlarini aniqlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar hosil qilish.
• Elektr benzonasosga texnik xizmat ko‘rsatish va sinash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar hosil qilish.

III. Ishni bajarish uchun zarur bo‘lgan qisqacha nazariy ma’lumotlar

7.3-rasm. Neksia avtomobil dvigatellaridagi ko‘p nuqtali yonilg‘i purkash tizimining umumiy sxemasi.
1-relelar bloki, 2-havo tozalagich, 3-kiritish quviridagi absolut bosim datchigi, 4-salt yurishda yonilg‘i aralashmasining tarkibini rostlash vinti, 5-drossel to‘siqchasi, 6-salt aylanish klapani, 7-o‘t oldirish kaliti, 8-silindrlar bloki, 9-yonilg‘i filtri, 10-injektor, 11-o‘t oldirish shamlari, 12-elektr yonilg‘i nasosi, 13-yonilg‘i baki, 14-bosim rostlagichi, 15-yonilg‘i taqsimlash quviri, 16-kiritish klapani, 17-sovitish suyuqligining harorati datchigi, 18-datchik-taqsimlagich, 19- elektron boshqarish bloki

Chiqindi gazlar zaharliligining eng past qiymati yonilg‘i tarkibi - stexiometrik tarkibga, ya’ni yonilg‘i va havoning nisbati 1:14,7 ga yaqin bo‘lganda ta’minlanadi. Shuning uchun amalda ishlatilayotgan va optimal boshqarish prinsipiga asoslangan yonilg‘i purkash tizimlarida teskari aloqa parametri sifatida chiqindi gazlarning kimyoviy tarkibi olinadi. Chiqindi gazlarning tarkibini aniqlash uchun kislorod datchigi (-zond) ishlatiladi. Bu datchik dvigatelning chiqarish kollektoriga o‘rnatilib u chiqindi gazlar tarkibidagi kislorodning miqdoridan ta’sirlanadi. Kislorod miqdorini havoning ortiqlik koeffitsientiga proporsionalligidan foydalanib yonilg‘i-havo aralashmasining holati aniqlanadi

• Chiqindi gazlar zaharliligining eng past qiymati yonilg‘i tarkibi - stexiometrik tarkibga, ya’ni yonilg‘i va havoning nisbati 1:14,7 ga yaqin bo‘lganda ta’minlanadi. Shuning uchun amalda ishlatilayotgan va optimal boshqarish prinsipiga asoslangan yonilg‘i purkash tizimlarida teskari aloqa parametri sifatida chiqindi gazlarning kimyoviy tarkibi olinadi. Chiqindi gazlarning tarkibini aniqlash uchun kislorod datchigi (-zond) ishlatiladi. Bu datchik dvigatelning chiqarish kollektoriga o‘rnatilib u chiqindi gazlar tarkibidagi kislorodning miqdoridan ta’sirlanadi. Kislorod miqdorini havoning ortiqlik koeffitsientiga proporsionalligidan foydalanib yonilg‘i-havo aralashmasining holati aniqlanadi

Yonilg‘i-havo aralashmasi tarkibining teskari aloqa yordamida boshqarish tizimining sxemasi keltirilgan. 3 komponentli katalitik neytrallagich 12 yordamida chiqindi gazlardagi zaharli moddalar SO, NS va NO dan yuqori darajada tozalanishini ta’minlash uchun dvigatelni turli rejimlarida havoni ortiqlik koeffitsientini aniq rostlab, yonilg‘i aralashmasini tarkibini stexiometrik nisbatga maksimal yaqinlashtirish zarur. Chiqarish kollektoriga o‘rnatilgan kislorod datchigi 13 ( - zond) yordamida chiqindi gazlar tarkibidagi kislorod miqdori aniqlanadi va bu signal elektron boshqarish blokiga (EBB) uzatiladi. Agar yonilg‘i aralashmasining tarkibi stexiometrik nisbatdan farq qilsa, EBB dvigatelga uzatilayotgan yonilg‘i miqdorini o‘zgartirish hisobiga yonilg‘i aralashmasi tarkibini stexiometrik tarkibga yaqinlashtiradi.

• Yonilg‘i-havo aralashmasi tarkibining teskari aloqa yordamida boshqarish tizimining sxemasi keltirilgan. 3 komponentli katalitik neytrallagich 12 yordamida chiqindi gazlardagi zaharli moddalar SO, NS va NO dan yuqori darajada tozalanishini ta’minlash uchun dvigatelni turli rejimlarida havoni ortiqlik koeffitsientini aniq rostlab, yonilg‘i aralashmasini tarkibini stexiometrik nisbatga maksimal yaqinlashtirish zarur. Chiqarish kollektoriga o‘rnatilgan kislorod datchigi 13 ( - zond) yordamida chiqindi gazlar tarkibidagi kislorod miqdori aniqlanadi va bu signal elektron boshqarish blokiga (EBB) uzatiladi. Agar yonilg‘i aralashmasining tarkibi stexiometrik nisbatdan farq qilsa, EBB dvigatelga uzatilayotgan yonilg‘i miqdorini o‘zgartirish hisobiga yonilg‘i aralashmasi tarkibini stexiometrik tarkibga yaqinlashtiradi.
• O‘zDEUavto qo‘shma korxonasining Neksia rusumli avtomobil dvigatellari ham taqsimlangan ko‘p nuqtali elektron boshqariladigan yonilg‘i purkash tizimi bilan jihozlangan.(7.3-rasm). Unda yonilg‘i purkash va o‘t oldirish jarayonlarini bitta elektron bloki boshqaradi.
• Neksia avtomobili yonilg‘i purkash tizimining o‘ziga xos tomonlaridan biri unda havo sarfini o‘lchash uchun qimmatbaho va murakkab termoaneomometrik havo o‘lchagich o‘rniga nisbatan arzon bo‘lgan havoning absolut bosimi datchigi ishlatilgan. Bu datchik kiritish quviriga joylashtirilgan bo‘lib undan kelgan ma’lumot asosida elektron boshqarish bloki dvigatelning aynan shu daqiqadagi ish rejimi uchun zarur bo‘lgan yonilg‘i miqdorini aniqlaydi va injektorlarga boshqaruvchi signal yuboradi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

• Adabiyot
• Maxmudov G.N. Avtomobillarning elektr va elektron jihozlari. –T.: Istiqlol, 2000. -206 b.
• Gureevich A.M., Sorokin E.M. «Traktor va avtomobillar» T.: «O‘qituvchi», 1980. -470 b.
• Mamatov X. «Avtomobillar». I–qism. T.: «O‘zbekiston», 1995. -336 b.
• Dvigateli vnutrennego sgoraniya. Ustroystvo i rabota porshnevыx i kombinirovannыx dvigateley. Pod obщey redaksiey A.S. Orlina. – M.: Mashinostroenie. 1980. 288 s.