|
Yirik kutubxonalari:
Qand-A'zam universiteti kutubxonasi, Karochi universiteti
kutubxonasi, Panjob universiteti kutubxonasi Hamdard fondi kutubxonasi, Markaziy
kotibyat kutubxonasi, Pokiston ilmiy kutubxonasi (Islomobod). Yirik muzeylari:
54
Karochidagi Pokiston ilmiy muzeyi, Lohur muzeyi, Peshovar muzeyi, Lohur qalasi
muzeyi, Milliy muzey.
Tojikiston ta'lim tizimi
Ma'orifi ilmiy va madaniy ma'rifiy muassasalari. Maorif boshlang'ich, to'liqsiz o'rta,
umumiy o'rta ta'lim maktablaridan o'rta maxsus va oliy o'quv yurtlarida iborat. Yirik
oliy o'quv yurtlari: Tojikiston universiteti, politexnika qishloq xo’jalik, tibbiyot
pedagogika institutlari, Ko'lob va Xo'jand pedagogika institutlari. Bundan tashqari
yurli vazirliklarga qarashli ilmiy muassasalar bor. 1999 yil Tojikistondagi 8 ta yirik
oliy o'quv yurtlarining tashabbusi bilan tuzilgan Fan va maorifni rivojlantirish
uyushmasi oliy o'quv yurtlari muassasalari jamoalarini birlashtirdi. U yangi axborot
texnologiyalarini ishlab chiqib, uni oliy va o'rta ta'lim tizimiga joriy etish,
rivojlantirish, xalqaro ta'lim andozalarini Tojikiston oliy va o'rta ta'lim tizimiga joriy
etishga, bu sohada xalqaro tajriba ayirboshlashga ko'maklashish kabi ishlar bilan
shug'ullana boshladi. Tojikistonda Firdavsiy nomidagi Tojikiston davlat kutubxonasi,
Tojikiston Fanlar akademiyasining Markaziy ilmiy kutubxonasi va mingdan ortiq
ommaviy kutubxona, 15 davlat muzeyi bor.
Yaponiya ta‘limining shakllanishi 1861-1868 yillari boshlangan Yaponiya o’z
oldiga 2 vazifani: boyish va G’arb texnologiyasini Yaponiya ishlab chiqarishga
kiritish masalasini qo’yadi va bu ishni amalga oshirish uchun 1 nchi galda ta‘lim
tizimini tubdan o’zgartirish harakatiga tushadi.
1872 yili Ta‘lim haqida qonun qabul qilinib, Yapon ta‘limi G’arb ta‘limi bilan
uyg’unlashtiriladi.
1908 yil Yaponiyada boshlang’ich ta‘lim majburiy 6 yillikka aylantirildi. 1893
yil kasb yo’nalishdagi dastlabki kollej paydo bo’ldi.
1946 yil qabul qilish konstituttsiya fuqarolarning ta‘lim sohasidagi huquq
burchlarini belgilab berdi. Unda barcha bolalar bepul umumiy ta‘lim olishlari shart
ekanligi belgilab qo’yilgan.
Hozirgi zamon Yapon ta‘lim tizimlarining tarkibi quyidagicha, bog’chalar,
boshlang’ich maktab kichik o’rta maktab, oliy ta‘lim tizimlariga kiruvchi o’quv
yurtlari.
Bolalar yosh xususiyatlariga qarab 3, 2, 1 yilda ta‘lim kurslariga jalb qilinadi.
Majburiy ta‘lim-ta‘limning pog’onasi 6 yoshdan 15 yoshgacha 6 yillik
boshlang’ich ta‘lim va 3 yillik majburiy ta‘limni tashkil etadi.
Darsliklar tekin, muhtoj oilalarning bolalari bepul nonushta, o’quv qurollari,
tibbiy xizmat bilan ta‘minlandi. Zarur bo’lgan taqdirda ularning oilalariga ham
moddiy yordam ko’rsatiladi.
Yuqori bosqich: o’rta maktab 12 yillik oddiy maktabni tugatgan o’quvchilar 10-
11-12 sinflarni o’z ichiga oladi. Bunday maktablar kunduzgi, sirtqi va kechki
bo’limlari mavjud bo’lib, o’quvchilarning 95 % kunduzgi maktabga o’qiydilar,
o’quvchilar maktabni bitirib bir necha fanlardan imtihonlar topshiradilar. Bu
sinovlardan o’tgan talabalar universitetlarga yo’llanma olib qayta sinovlardan
o’tadilar. To’g’ridan – to’g’ri test topshiradilar.
55
Mamlakatda bolalar bog’chasidan boshlab ta‘limning barcha turlari pullik. Faqat
o’rta maktabdagi majburiy ta‘lim davri bundan mustasno. Davlat oliy o’quv yurtidagi
ta‘lim to’lovining o’rtacha 1 yillik miqdori o’rta xizmatchi yillik daromadining 15 %
ini tashkil qiladi.
YAponiyaqonunchiligigabinoanbarchabolalardan
6
yillikboshlang‘ichmaktabniva 3 yilliko‘rtamaktabquyibosqichinitugatishtalabetiladi.
Davlatgaqarashlimaktablardaushbu 9 yillikta’limjarayonibepulamalga oshiriladi.
Boshlang‘ichta’limhamdao‘rtamaktabningquyibosqichibarcha
6
yoshdai
14
yoshgachabo‘lganbolalarniqamrab
oladi.
YAponbolalariningdeyarlibarchasimajburiyta’limtarbiyalarigako‘rao‘rtamaktabningq
uyibosqichinitamomlaydilar.
SHutufayliyaponkattalarining
(15
yoshvaundankattabo‘lganlarning) barchasisavodxon.
BoshqamamlakatlardanfarqliravishdaYAponiyamaktablaridao‘qish
1
apreldanboshlanib,
kelasiyilning
31
martidanixoyasiga
;
etadi.
Boshlang‘ichvao‘rtamaktabningquyibosqichidao‘quvyili 3 semestrgabo‘linadi: aprel-
iyul,
sentyabr-dekabr,
yanvar-mart.
Ushbuta’limbosqichlaridabolalargasan’at,
uyishlari,
yapontili,
matematika,
etika,
muzika,
jismoniytarbiya,
ijtimoiyfanlaro‘qitiladi.
Ayniqsa,
inglizvaboshqaxorijiytillarnio‘rganishgakattae’tiborberiladi.
O‘quvchilaryapontilidayozishnivayaponyozuvinio‘rganishgako‘pvaqtsarflaydilar
. CHunkiyapontilianchamurakkabvaqiyin.
JanubiyKoreyaqonungako‘rabarchabolalarboshlang‘ichmaktablarinibitirishishar
t. Buerdaular 6 yilta’lim olishlarishart. O‘rtamaktabesaJanubiyKoreyadaixtiyoriydir.
Uikkibosqichda:
quyio‘rtasinflardahamdayuqorio‘rtasinflardaamalga
oshiriladi.
Boshlang‘ichta’lim olgach, boladastlabquyio‘rtamaktabga (7-9 sinflardavomida)
so‘ngrayuqorio‘rtamaktabga,(10-12-sinflardavomida)
borishlarimumkin.
Ota-
onalarbolalarta’limiuchundavlatgaqarashlio‘rtamaktablargaham,
xo‘zuiyo‘rtamaktablargahampulto‘lashlarishart.
SHundaybo‘lsada,
12-17
yoshdagibolalarning
80%
o‘rtamaktablargaboradilar.
YOshlarniishlabchiqarishgata’minlaydigantexnikta’limo‘rtamaktabdayoqboshlanadi.
SHimoliyKoreyada
1
tauniversitet-
KimSang
2
universiteti
(Pxenyanshaxhidajoylashgan)
va
200
dan
ortiqmaxsuskollejlargaega.
Xarbirkollejmaxsussohamutaxassislarini
(qishloqxo‘jaligi,
muxandisliqtibbiyot)
etishtiribboradi.
Davlatkattalariningkechkita’limini,
fabrikavazavodlardagita’limkurslarinimablag‘bilanta’minlaydn.
JanubiyKoreyagamalaka
oshirishmaqsadidaborganrespublikamizta’limxodimdariSIVATKOMAmarkazidata’li
mtizimi, sanoatelektronika, qishloqxayotibilanbog‘liqmashg‘ulotlardaishtiroketishdi.
SIVATkasb-xunarta’limivailg‘ortexnologiyalarinstitutinegizidatashkiletilgan.
UasozanTinch
okeanimintaqasidagiOsiyodavlatlarimutaxassislariningmalakasini
oshirishvaularniqaytatayyorlashgaxizmatqiladi.
SHuningdeqinstitutdaAfrikaqit’asimamlakatlarimutaxassislarixamasozanmashinasozli
qinformatika,
elektronika,
sanoatqurilishikabiko‘plabixtisozliklarbo‘yichamalaka
56
oshiradilar. Xozirchamarkazda 86 mamlakatdan 1700 nafardanziyodkishimalaka
oshirgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
