Andijon davlat universiteti umumiy pedagogika kafedrasi ijtimoiy pedagogika

Ishontirish metodi jamiyatda qabul qilingan me’yorlarni bola xulqi va faoliyoti motivlariga ko’chirishga yordam berib, e’tiqodni shakllantiradi. E’tiqod-bu bolaning ma`naviy bilimlarining haqiqiyligi va adolatliliga qat’iy ishonch bo’lib, u shaxsning axloqiy faoliyatiga va harakatiga ichki xohishdir.
E’tiqod - bu muayyan harakatning zarurligi va to’g’riligi tushuntirish va isbotlashdir. Ishontirish jarayonida ijtimoiy pedagog bolaning ongli, xis – tuyg’ulari va irodasiga ta’sir o’tkazadi. Ishontirish metodi maqsadga erishishi uchun bolalarning psixologik xususiyatlari, ularning xulqi, qiziqishlari, shaxsiy tajribasini hisobga olish zarur. Ishontirishning asosiy qismi talab qilishdir. Uning asosiy vazifasi shundan iboratki, bolalar oldiga vazifa qo’yilib, axloq - odob qoidalarining mazmunini ularning ongiga yetkazishi va kelgusi faoliyat mazmunini aniqlashdan iborat. Ishontirish quyidagi pedagogikaga ma’lum bo’lgan metodlar orqali amalga oshiriladi, ya’ni hikoya, lektsiya, suhbat, disput.
Hikoya va lektsiya-bir kishi ijtimoiy pedagog tomonidan olib boriladigan metodning monologik formasi. Hikoya kichik yoshdagi bolalar bilan ishlashda qo’llaniladi, u uzoq vaqt cho’zilmaydi, aniq va ravshan faktlarga asoslanadi. Ma’ruza katta yoshdagi bolalarga qo’llaniladi, vaqti uzoqroq bo’lib, murakkab axloqiy tushunchalar ( gumanizm, do’stlik, yaxshilik) ni ochib beradi. Suhbat va disput- dialogik shakldagi usul, bunda bolalarning ishlash muhim. Suhbat - bu savol- javob metodi ijtimoiy pedagog suhbatni shunday olib borishi kerakki savollarni nafaqat u, balki bolalar ham bersin. O’smirlar uchun disput metodi qo’llanadi, bu metod fikrlarini shakllantiradi. Shunday qilib ishontirish - bu ma’lum axloqning to’g’riligi va zarurligini tushuntirish va isbotlash.
Agar ishontirish bola ongini "programmalashtirsa, mashq qilish bilim-ko’nikma va malakalarini shakllantiradi. Mashq qilish oxir- oqibatda bolalarda odob-axloqni shakllantirishi uchun zarur. Axloqiy mashqlar deganda, bolalar faoliyati va harakatlarining zarur bo’lgan ko’nikma va odat hosil bo’lib, mustashkamlanishga qadar bo’lgan ko’p marta takrorlanuvchi harakatga aytiladi. Ko’nikma va odatlarning shaklanishi quyidagi usullardan iborat : vazifani qiyish, uning bajarilishi qoidalarini tushuntirish va talab uyg’otish, amalda qilib ko’rsatish, amaliy mashqni tashkil qilishi, talab kuyishi, talabni bajarishni zslatish va uning bajarilishini kuzatib borish.
Malaka va odat o’rtasida ma’lum distantsiya bor. Bu malakani shakllantiramo’z keyin ma'um vaqt muntazam mustashkamlab borib, uni odatga aylantiramizz. Mashq qilishi metodining unumliligi ijtimoiy pedagogning mashq qilishini iyin shaklida tashqil qilishi orqali oshadi. Mashq qilishi va ishontirish metodlari o’zaro chambarchas bog’liq. Ijtimoiy pedagogik metodlar orasida muhim guruhni korrektsiya metodlari tashqil qiladi, unga rag’batlantirish va jazolash metodlari kiradi. Ijtimoiy- pedagogogika tarix guvohlik beradiki, rag’batlantirishi va jazolash-bola shaxsiga ta’sir qilishining murakkab usullari.