Andijon davlat universiteti ijtimoiy pedagogika

Asrab olgan oila bilan ijtimoiy-pedagogik faoliyat 

---

32 

 

Asrab  olingan  bola    har  xil  turdagi  qabul  qiluvchi  oilaga  tushishi  mumkin:  bu  vasiylik 

qiladigan  oila  yoki  bola  qilib  oldigan  oila  bo‘lishi  mumkin.  Bular  orasida  farq  birinchi  holatda 

bola uchun unga qarindosh bo‘lgan odamlar topiladi, ikkinchi holatda – bola bilan qarindoshlik 

aloqasi  bo‘lmagan  odamlar  oila  vazifasini  bajarishlaridan  iborat  bo‘ladi.  Vasiyning  vazifasi 

bolani  tarbiyalash  va  rivojlantirish,  uning  huquqlarini  himoya  qilish  hisoblanadi.  Vasiy  voyaga  

etmagan  bolada  mavjud  bo‘lgan  mol-mulki  va  ko‘chmas  mulkini  saqlash  va  foydalanishini 

nazorat  qilishni  amalga  oshiradi,  lekin  o‘zi  bu  mulkdan  foydalanish  huquqiga  ega  emas.  Bola 

qilib olgan oila umuman olganda bolaning yangi yuridik va haqiqiy oilasi hisoblanadi, bu erda u 

o‘z bolasi huquqiga ega bo‘ladi. 

Bola uni  oilasiga  olgan  ota-onalarining  familiyasini olishi  mumkin, hatto  yangi  ism ham. 

Farzand  qilib  olingan  bolaning    hamma  huquq  va  majburiyatlari  haqiqiy  o‘z  bolalari  huquq  va 

majburiyatlariga tenglashtiriladi. 

Asrab  oluvchi  oilaning  yana  bir  turi  -  vaqtinchalik  asrab  olish  oilasi.  Vaqtinchalik  asrab 

oladigan oila bolalikni himoya qilish usuli sifatida bir qator rivojlangan mamlakatlarda juda ham 

keng tarqalgan hisoblanadi.  

O‘zbekistonda asrab oladigan oilalar hozircha keng tadbiq etish va tarqalishga ega emas. 

Vaqtinchalik  asrab  olish  oilasini  vasiylik  oilasi  yoki  bola  qilib  oluvchi  oiladan  farqi 

birinchi  navbatda  bu  professional  mutaxassislar  oilasi  bo‘ladi.  Agarda  chet  eltajribalariga 

murojaat etsak unda vaqtinchalik asrab oluvchi oilaning bir necha belgilarini ko‘rsatish mumkin: 

1.

 

Ota-onalarda ma’lum professional malakalari bo‘lishi kerak; 

2.

 

Oila kerakli professional-pedagogik tayyorgarlikka ega bo‘lishi kerak. 

3.

 

Bunday oilaning xizmatlariga xizmat haqqi to‘lanadi. 

4.

 

Bolaning  oilada  bo‘lishlari  asrab  olgan  ota-onalarning  ish  staji  sifatida  hisobga 

olinadi. 

5.

 

Asrab olgan ota-onalarning ish vaqtlari o‘z shaxsiy uylarida o‘tadi. 

Vaqtinchalik  asrab  olish  oilasining  faoliyati  bolaning  keyingi  taqdiri  hal  etilgunga  qadar 

bolaning oilada bo‘lishini ko‘zda tutadi: o‘z oilasiga qaytishi; bolalar uyiga jo‘natilishi, internat 

yoki boshqa muassasalarga yuborilishi.