Andijon davlat universiteti ijtimoiy pedagogika

Alkogol oilada noxush holat ko‘rsatkichi sifatida 

Bolalarni  ma’naviy  tarbiyalash  va  rivojlantirishning  muhim  shartlari  oilaviy 

munosabatlarning ma’naviy-emotsional tomonlari hisoblanadi. Boshqa oilalarga nisbatan bolalar 

ko‘proq spirtli ichimlik iste’mol qilishni boshlaydigan oilalarning bir necha turlari mavjud: 

1.

 

Janjalkash oilalar,  bunda oilaviy munosabatlar dushmanlik, raqiblik, yakkalanish, 

oila  a’zolari  orasida  keskinlik  ko‘rinishida  mavjud  bo‘ladi.  Oila  a’zolari  bir-birlarini  yomon 

xususiyatlarini  ko‘rsatib  ayblaydilar  va  bir-birilariga  yomon  niyatda  bo‘ladilar.  Qandaydir  bir 

yon bosishga erishish uchun bolalar spirtli ichimliklar iste’mol qila boshlaydilar. 

2.

 

 Alkogol o‘zini namoyon qilish vositasi sifatida.  O‘smirlar ichkilikbozliklarining 

sabablaridan biri – bu kattalarga o‘xshashni istashdir. Spirtli ichimlik ichishni bunday o‘smirlar 

mardlik  va  dovyuraklik,  mustaqillikdan  belgi  deb  hisoblaydilar.  Ma’naviy  cheklanganligi, 

maktab  jamoasida  o‘zini  namoyon  eta  bilmaslik  bunday  o‘smirlarni  spitli  ichimlik  ichishga, 

ko‘chadagi o‘rtoqlari orasida o‘zini ko‘rsatishga majbur etadi. 

3.

 

 Alkolog  reklama  sifatida.    Spirtli  ichimliklarni  ichishni  kino,  televidenie, 

reklamalarda ommalashtirish spirtli ichimliklarni iste’mol qilishga o‘smirlarni qiziqtiradi. AQSH 

lik sotsiologlar spirtli ichimlik ichadigan kinoqahramonlar namunasi (ular asosan ijobiy rollarni 

o‘ynaydilar) o‘smirlarni ichkilikbozlikka jalb etishning eng ta’sirli usulidir. 

4.

 

Alkogol  vaqtni  o‘tkazish  vositasi  sifatida.    Maktabdan  tashqari  bolalar  va 

o‘smirlar  muassasalari  sonining  kengayib  ketishi  turli  xil  ta’lim  xizmatlari  uchun  to‘lanadigan 

narxlarning  qimmatligi  (musiqa,  raqs  va  boshqalarga  o‘rgatish)  ko‘pchilik  o‘smirlarning  bo‘sh 

vaqtlari  ko‘p  bo‘ladi.  Foydali  ish  bilan  shug‘ullanmaydigan  o‘smirlar  ko‘chalarda  to‘dalarga 

qo‘shilib odatda spirtli ichimliklari icha boshlaydilar. 

5.

 

 Alkogol  me’yordagidan  psixik  kamchiliklari  o‘rnini  to‘ldiruvchi  vosita  sifati. 

Bolalarda  alkogolizmini  rivojlanishiga  ko‘pincha  psixik  sog‘lomligidan  kamchiliklari  yoki 

ijtmoiy  moslashishiga  xalaqit  qiluvchi  jismoniy  sog‘lig‘idagi  kamchiliklar  sabab  bo‘ladi. 

Nuqsonning  paydo  bo‘lishi  sababidan  qat’iy  nazar  (tug‘ma  kamchilikmi,  psixik  kasallanishmi) 

bolada  atrofdagilar  bilan  munosabatlar  buziladi,  o‘ziga  noto‘g‘ri  baho  berish  yuzaga  keladi. 

Bunday  hollarda  alkogol  bola  shaxsidagi  mavjud  moslasha  olmaslikni  silliqlashga  imkon 

beruvchi,  o‘rnini  to‘ldiruvchi  omil  hisoblanadi,  uning  tengdoshlari  orasiga  qiynalmasdan  kirib 

borishini ta’minlaydi. 

6.

 

 Alkogol hayoliy haqiqat sifatida. Ba’zi bir o‘smirlar o‘zidagi mavjud keskinlikni 

yo‘qotish,  yomon  tashvishlardan  ozod  bo‘lish  maqsadida  spirtli  ichimlik  iste’mol  qiladilar. 

Keskin  vaziyatlar  oilada  yoki  maktab  jamoasida  begonalashib  qolishi  sababli  yuzaga  kelishi 

mumkin. 

O‘smirda dunyodagi hamma hayotiy tashvishlarni spirtli ichimlik ichib hal qilish mumkin 

degan fikr paydo bo‘ladi. 

---

49