Andijon davlat universiteti ijtimoiy pedagogika


 O‘smirlik yoshida deviatsiya (me’yordan og‘ishlik) holatlari. Deviatsiya tiplari



Download 1,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/81
Sana08.01.2022
Hajmi1,2 Mb.
#332221
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   81
Bog'liq
ijtimoiy pedagogika-1

2. O‘smirlik yoshida deviatsiya (me’yordan og‘ishlik) holatlari. Deviatsiya tiplari 

O‘smirlik davrini o‘tish bosqichi deb ataydilar. Bolalar yosh ko‘rsatkichlari davrida o‘tish 

bosqichi  eng  qiyin    va  murakkab  davrdir.  Bu  davrni  yana  shu  sababli  ham  o‘tish  davri  deb 

hisoblaydilarki,  bu  o‘sish  bosqichida  inson  bolalikdan  kattalik  davriga,  bola  xarakteridan,  etuk 

inson bo‘lib shakllanadigan bir, o‘ziga xos jarayonlar davriga o‘tiladi. 

O‘smirlik yoshida o‘smirning yaxlit hayoti va faoliyati jiddiy o‘zgaradi va uning psixikasi 

qayta  shakllanishiga  olib  keladi,  o‘z  tengdoshlari  bilan  o‘zaro  faoliyatda,  munosabatlarining 

yangi  shakllari  vujudga  keladi.  O‘smirning  jamiyatdagi  mavqei,  jamoadagi  vaziyati,  holati 

almashinadi, unga kattalar yuqoriroq talablar qo‘ya boshlaydilar. Bu  yosh davrida  jinsiy etilish 

faollashadi, biroq ijtimoiy shakllanishi orqada qoladi. Bu esa jinsiy tarbiyada ijtimoiy-psixologik 

muammolarni vujudga keltiradi. 

O‘smirlik  yoshida  bolada  o‘z-o‘zini  anglashga  ehtiyoj  paydo  bo‘ladi.  “Men  kimman?”-

savoliga javob berish uni tez-tez bezovta qiladi. Unda o‘z-o‘ziga qiziqish paydo bo‘ladi. U yoki 

bu  faktlarga  unda  shaxsiy  qarash,  mulohaza  yuritish,  o‘z  bahosini  berish  kabi  xususiyatlar 

shakllanadi.  Bu  yoshda  vaqtinchalik  oila  va  maktabdan  psixologik  uzoqlashish  holatlari  bo‘lib 

turadi.  O‘smir  shaxsining  shakllanishida    tengdoshlarining  ta’siri  kuchayib  e’tibor  maktab, 

oilaning  ahamiyatiga  kamaygandek  bo‘ladi.  Ko‘pincha,  o‘smir  haqiqiy  rasmiy  jamoa  va 

norasmiy guruh bilan muloqot qilishning qay biri afzal ekanligi to‘g‘risidagi tanlov oldida turadi. 

O‘smir o‘zini erkin sezadigan, uni hurmat qiladigan insonlar bo‘lgan guruh va muhitni ko‘proq 

xush ko‘radi. 

Bunday  muhit  va  jamoaga  sport  seksiyalari  va  texnikaga  oid  to‘garaklar  bo‘lishi  yoki 

o‘smirlar  yig‘ilib,  muloqot  qiladigan,  chekadigan  va  ichadigan  va  h.k  erto‘lalar  ham  bo‘lishi 

mumkin. 


Bu  yoshda  ayrim  o‘smirlarning  kattalar,  ayniqsa  ota-onalari  bilan  muammoli  vaziyatda 

bo‘ladilar.  Ota-onalar  ularga  yosh  bolaga,  go‘dakka  g‘amxo‘rlik  qilgandek,  munosabatda 

bo‘lishni  davom  ettiradilar.  O‘smir  esa  bu  sharoitdan  chiqib  ketishga  intiladi.  SHu  sababli 

kattalar  bilan  o‘zaro  munosabatda  janjalli  vaziyatlar  ko‘payadi.  O‘smirda  kattalik  hissi 

shakllanadi.  Bu  yoshda  o‘smir  mustaqil,  erkin  harakat  qiladi,  kattalarning  “o‘rgatish”lariga 

qarshi  e’tiroz  paydo  bo‘ladi.  O‘smir  bu  yoshda  kumir  (havas  qiladigan  insoni),  ya’ni  film 




39 

 

qahramonlari,  kuchli  katta  yoshdagi  inson,  ko‘rsatuv  qahramoni,  mashhur  sportchi  va 



boshqalarga  taqlid  qilib:  uning  tashqi  qiyofasi,  xulq-atvoriga  o‘xshashlik  uchun  harakat  qilishi 

holatlari  ko‘p  uchraydi.  Tashqi  qiyofa  o‘smir  uchun  katta  ahamiyat  kasb  etadi.  Ajoyib  soch 

turmagi,  ba’zan  ikki  yoki  uch  ziraklar,  yirtiq  jinsi,  jidu  yorqin  rangdagi  kosmetika  va  boshqa 

vositalar o‘smirga o‘zini boshqalardan ajralib turishiga imkon beradi hamda bolalar guruhlarida 

o‘zini tan olishlariga harakat qiladi. 

SHu tariqa, o‘smirlik yoshida ajralib turadigan xarakter xususiyatlari haqida quyidagilarni 

aytish  mumkin; hissiy  noetuklik  o‘z shaxsiy  xulq  atvorini  etarli  darajada  nazorat  qila  olmaslik, 

o‘z  ehtiyojlarini  qondirish  imkoniyati  va  istaklarini  taqqoslay  olmasligi,  yuqori  ta’sirchanligi, 

o‘zini tan olishlariga bo‘lgan istaklari va kattalar kabi o‘zini tutish. O‘smir – bu etarli darajada 

etilmagan  va  etuk  aqlga  ega  bo‘lmagan  ijtimoiy  inson.  Bu  bosqich  bolalik  va  o‘spirinlikning 

chegarasidir. 

Katta  deb  hisoblanishi  uchun  etarli  darajada  rivojlanmagan,  biroq  shu  bilan  bir  vaqtda 

atrofdagilar  bilan  ongli  ravishda  muloqotga  kirisha  oladigan  hamda  o‘z  xulq-atvori  va 

harakatlari jamiyat me’yor va qoidalariga javob berishida katta e’tibor talab etadigan bosqich 

o‘smir shaxsidir. 

Qonun bu yoshdagi bolalarni voyaga etmagan, biroq o‘z xulq-atvori va hatti-harakatlariga 

axloqiy  hamda  huquqiy  jihatdan  mas’uliyatli  bo‘lishga  layoqatli  deb  hisoblaydi.  SHu  sababli 

o‘smirlar uchun o‘z hatti-harakati va xulq-atvoriga cheklangan huquqiy javobgarlik o‘rnatilgan. 




Download 1,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   81




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish